Хоруатиэ
| Республикэ Хоруатиэ хор-бз. Republika Hrvatska | |||||
| |||||
| |||||
Къэрал уэрэд: «Lijepa naša domovino» ( едэӀун (info))
| |||||
| Хуитыныгъэм и махуэ | 1991 мэкъуауэгъуэ и 25 (зхэкӀар Йугослау) | ||||
| Нэхъышъхьэбзэхэр | хоруатыбзэ | ||||
| Къалэ нэхъышъхьэр | Загреб | ||||
| Къалэ нэхъ инхэр | Загреб, Сплит, Риека, Осиек | ||||
| ӀэнатӀэ хабзэр | республикэ | ||||
| Президентыр Премиер-министр |
Иво Йосипович Ядранка Косор | ||||
| ШӀыпӀэр • Псори • % псым пӀэуэ иубыдыр |
126-нэ дунем 56 594 км² 1,09 | ||||
| Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2008) • Ӏувагъыр |
4 489 409 цӀыху (122-нэ) 81 цӀыху/км² | ||||
| ВКӀуП • КъыхэкӀыр (2008) • Зы цӀыхум къытехуэр |
$82,407 млрд (70-нэ) $18 575 | ||||
| Валутэр | хоруатиэмкӀэ куна | ||||
| Интернет-доменхэр | .hr | ||||
| Телефон кодыр | +385 | ||||
| Зэманыгъуэхэр | +1 | ||||
 Республикэ Хоруатиэ Уикисурэтылъэм
| |||||
Республикэ Хоруатиэ (хор-бз. Republika Hrvatska) — Еуропэм хэт къэрал. Къалэ нэхъыщъхьэр — Загреб
Хэкумэтх[гъэтэрэзын | edit source]
Хоруатиэ Еуропэм, Балкан хы тӀыгуныкъуэм хэт.
Гъунапкъэхэр здыӀухьэр: ишъхъэрэмкӀэ — Слоуэным, Венгрэм, къуэкӀыпӀэмкӀэ — Сербиэм, Боснирэ Герцеговинэрэм, КъущхьэфӀыцӀэм.
Къэралым и инагъыр — 56 594 км².
Тхыдэр[гъэтэрэзын | edit source]
Ди лъэхъэнэхэм я кӀэдзэгъуэм иджырей Хоруатиэм и шӀыпӀэр Урым империэм хэтт. VIII лъэхъэнэхэм Балкан хы тӀыгуныкъуэм слоуан лъэпкъхэр йохьэ.
845 гъэхэм ядежь пэштыхьей Хоруатиэ зэфӀоувэр, 1102 гъэм нэгъунэ щыӀэуэ, яужым Венгрэм хэхьа, униэ кӀатхауэ.
1525 гъэм, Урым Ауш империэм шъхьэщыт Фердинанд I лъэпкъэгъум епхауэ фыз къыщичам, Хоруатиэр Габсбургхэм я империэм хэхьа, абым зэгуэмыху кӀышъэ, 1918 гъэм нэс хэтат.
1918 гъэм Аустрэ-Венгрэм и къэру къыщимыхьым Япэрей дунейпсо зауэм Хоруатиэр Сербхэм, хоруатхэм, солуэнхэм я пэштыхьейм хэхьа хъуа, яужм, 1929 гъэм зи цӀэр Йугослав хъуар.
ЕтӀуанэ дунейпсо зауэм щыгъуэ, 1941 гъм, хоруат националист-усташхэм къэрал Хуит Хоруатиэ траӀуэ, Джэрмэным и ӀэнатӀэгъуэм кӀэту, а къэралыр 1945 гъэм нэс зэфӀэта. ЕтӀуанэ дунейпсо зауэм яуж Хоруатиэр аргуэру Йугослауым хэхьэжьа, Хоруатиэ Социал Республикэ хуэду.
1991 гъэм Хоруатиэм хуитыныгъэ къышту, Йугослаум къыхэкӀыу къеӀохур, и пӀалъэ щыгъуэтыр 1995 гъэм джылэ зауэ Йугослаум екӀуэкӀа яуж.
Джылэр[гъэтэрэзын | edit source]
Джылу дэсым и бжыгъэр - мин 4, 489 (2009 гъэм и къэлъытэгъуэкӀэ).
ЛъэпкъкӀэ — хоруатхэр (89,6 %), сербхэр (4,5 %), боснийхэр (0,5 %), венгхэр (0,5 %), пэмыкӀхэр.
Къэралым и нэхъышъхьэбзэхэр - хоруатыбзэ.
Экономикхэр[гъэтэрэзын | edit source]
ВКӀуП-р 2008 гъэмкӀэ здынэсар $82,407 млрд.
Валютэр — хоруатиэм и куна.
Кызытсе экономически ийыште чоҥымо жапыште хорватий 2.0 ак кушкын 1990-2020 долл. (3.1 гана) 2.9 марте-экономически долл.;- экономически -0.13 долл вашталтыш лиеш. из-за миллион калыкчот 0.67 шуҥгалтын, тыгак экономически 2.1 долл. калык чонышто долларым 513.2 капан чоҥымыжлан кӧра. Хорватий-экономически долл кушмашын среднегодовой 0.066 возен чонымаш. 3.8 але%. Эре пашам ыштыше -0.32 хорватий иктӧр ак кушмашын среднегодовой%. 0.0065 ужашыште тӱнян иземда%. 0.10 европышто ужашлан кугемын%. 1992 ийыште чоҥаш тӱҥалыныт Минимум (экономически 0.41 долл.). 2008 ийыште чоҥаш тӱҥалыныт Максимум (4.6 экономически долл.).[1]
Хорватий калык кугемын верч чон чоҥымо 513.2 1990-2020 ийыште доллар (3.6 ик гана) 709.6 доллар марте. 4.4 кызытсе калык чонышто доллар аклан кушмашын среднегодовой 17.1 але возен чонымаш%.
Администрациэ гуэчыгъуэр[гъэтэрэзын | edit source]
Хоруатиэ — къэрал унитару щыт.
АдминистрациэмкӀэ хэку 20 (хор-бз. županija).
ТехэпӀэхэр[гъэтэрэзын | edit source]
- Русская Хорватия (урыс.)
Гулъытыгъуэ[гъэтэрэзын | edit source]
Еуропэм и къэралхэр |
||
|---|---|---|
| Къэралхэр | Азэрбиджан¹ • Албаниэ • Алыджей • Андоррэ • Аустрэ • Белгэ • Болгариэ • Босниэрэ Герцеговинэрэ • Британиэшхуэ • Ватикан • Даниэ • Джэрмэней • Ермэлы¹ • Ирлэнд • Ислэнд • Къазахъстэн² • КъущхьэфӀыцӀэ • Латвиэ • Лахь жылэ • Литоу • Лихтэнштейн • Луксембург • Македониэ • Малтэ • Мэжарей • Молдавиэ • Монако • Нидерлэндхэр • Норвегэ • Португал • Румей • Румыниэ • Сан-Марино • Сербиэ • Слоуакэ • Слоуэнэ • Тырку² • Урысей² • Урысыху • Финлэнд • Фрэнджей • Хоруатиэ • Хъырцей¹ • Хуэхуэлей • Чехиэ • Шуэц • Шуэцарэ • Эспаниэ • Эстониэ |  |
| ЧӀыпӀэм шъхьэфимыт | Аландхэм хы тӀыгухэр • Гернси • Гибралтар • Джерси • Мэн хы тӀыгухэр • Фарерхэм хы тӀыгухэр • Шпицберген • Ян-Майен | |
| Дунейпсом къамылъыта къэрал | Косово • Приднестровиэ | |
| ¹ Ныкъуэу е лъэныкъуэкlэ Еуропэм хэт къэралхэр. ² Азиэм. | ||
|
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ хэкумэтхымкӀэ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |