Алыджей

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
‎(Алыдж къызыхэкӀар)
Алыджей Республикэ
Ελληνική Δημοκρατία
Дэмыгъэ Алыджейм
Алыджейм и нып Алыджейм и дэмыгъэ

Кординатхэр: 38°18′04″ с. ш. 23°44′28″ в. д. / 38.301111° с. ш. 23.741111° в. д. (G)

Гоуидзэр: «Ἐλευθερία ἤ Θάνατος (хуитыныгъэ иэ лӀэныгъэ)»
Къэрал уэрэд: «Хуитыныгъэм и уэрэд (Ύμνος εις την Ελευθερία)» (Макъ едэӀун (info))
Нэхъышъхьэбзэхэр алыджыбзэ
Къалэ нэхъышъхьэр Афинхэр
Къалэ нэхъ инхэр Афинхэр, Салоники, Пирей
ӀэнатӀэ хабзэр Парламент Республикэ
Президент
Премиер-Министр
Карлос Папулиас
Ципрас Алексис
ШӀыпӀэр
• Псори
• % псым пӀэуэ иубыдыр
96-нэ дунем
131.957 км²
0, 86
Къэралым и джылэр
• ЗэралъытэмкӀэ (2010)
Ӏувагъыр

11.306.183 цӀыху
85 цӀыху/км²
ВКӀуП
  • КъыхэкӀыр (2009)
  • Зы цӀыхум къытехуэр

$344,404 млрд.  (32-нэ)
$30.856
Этнохоронимыр алыдж алыджхэ
Сомыр (Валутэр) Еуро
Интернет-доменхэр .gr иэ .eu
Телефон кодыр ++30
Зэманыгъуэхэр +2; гъэмахуэм +3

Алыджей (ал-бз. Ελλάδα; и цӀэр псоуэ — Алыджей Республикэ; тхыдэмкӀэ ицӀэр — Ελληνική Δημοκρατία) — Еуропэм и ипщэ-къуэкӀыпӀэм хэт хэку, Бэлкан тӀууащӀэм тету. ИщхъэрэмкӀэ и гъунапкъэр Албаниэ, Македониэм, Балгариэм ядежым ирокӀуэщ, ищхъэрэ-къуэкӀыпӀэмкӀэ — Тыркум. КъуэкӀыпӀэмкӀэ Хы Эгейр Ӏулъщ, къухьэпӀмкӀэ — Хы Ионэр, ипщэмкӀэ — Хы Курытым. Къэралым езы алыджхэм яцӀэмкӀэ теӀуа. Къалащхьэр — Афинэхэр

КъухьэпӀэ ицивилизациэ здызэфӀэувар, япэре демократ къэралхэр къыздежьар Алыджейращ.

Хэкумэтхыр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Алыджейр Бэлкан тӀууащӀэм и ипщэмрэ Анадолейм къыбгэдэлъ хы тӀыгухэмрэ ящӀыгъуу тет, псори зэхэту км² 131 994 мэхъущ. И гъунапкъэр Албаным, япэре Югэслау Республикэ Македониэм, Балгариэм, Тыркум джоуэ ирокӀуэ. Хы Ӏуфу Курытым, абы хэту: Ионэ, Эгейхэм ягъунэхэр. Крит хы тӀыгум ищхъэрэ Ӏуфэр Хы Ливиим Ӏулъщ. Абы нэмыщӀу Алыджейм минитӀ хы тӀыгу хэт, ар къэралым 20 % щӀыпӀэщ.

Алыджым ищӀыпӀэр щыуэ бгуэш хъунущ, ар:

  • Мэтерикым тет Алыджыр, абы хыхьэ: Македониэ (Флоринэ, Пэллэ), Фракиэ (Родопи, Кавала), Эпир (Теспротиэ, Превезэ), Фесалиэ (Ларисэ, Магнисиэ) Алыджеикур (Фтиотидэ, Фокидэ, Аттикэ). Ионэ хы тӀыгухэри абы хабжэ
  • Пелопоннес — Алыджым и хы тӀыгу нэхъ ин. Еуропэ ицивилизациэм и щӀыналъэр, къыздикӀар аращ, Аркадиэ, Лакониэ, Месиниэ… хэкухэр здэщыӀар абдеж.
  • Хы Эгей и хы тӀыгухэр, абы янэхъ инхэр Крит — Алыджейм и нэхъ ин, Еуропэм 8-рей (8259 км²), Эвбеэ — Критым яуж етӀуанэу (3654 км²).

Администрациэ гуэшыгъуэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Алыджейр къедзыгъуэ 13 зэхэтщ, ахэр 54 номэ-кӀэ (префектурэ) гуэшащ. Абы нэмыщӀу зы аутоном къедзыгъуэ иӀэщ — Айон-Орос, Афон Ӏуащхьэм игъунэгъу. Ар шоджэн къэрал, ӀэнатӀэр зыӀыгъыр — хасэ, чылисэ 20-кӀым ящыщу.

Алыджейи и администрациэ гуэшыгъуэр
Алыджейм и къедзыгъуэхэр
Алыджейм и къедзыгъуэхэр


Къалэ нэхъ инхэмрэ, джылэ дэсымрэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Лэпкъ дэсхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Нэхъ лъэпкъ ин къэралым исыр алыджхэращ — 90 %. Лъэпкъхэр Алыджейм иджыри къыздынэсым динымкӀэ зэрагуэшыр (Уэсмэн империэм и хабзу къэнауэ)

  • Фракымрэ Додикан хы тӀыгухэм дэс мыслъымэнхэр, тыркухэр яхэту — 1 %
  • Помакхэр (болгарыбзэ зезыхьа лъэпкъ мыслъымэн) — 0,3 %
  • Цыджан мыслъымэнхэр — 0,1 %

Этногрэфхэм бзэкӀэ лъэпкъ къыхагъэкӀхэр: