Еуропэ

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
EuropeLocation.svg
Еуропэ

Еуропэ — дуней лъэныкъуихым изы. Азиэм дэкӀыгъу Еуразиэ континентым хэт, зэхэту 10 милыуан км² хуэдиз мэхъу. ЦӀыху исыр 733 милыуану.

ЦӀэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Алыдж мифологием хэта бзылъхугъэ Еуропэм ицӀэкӀэ траӀуа, финикийхэм ягуащу щытауэ, ар Зевсым идыгъуауэ Критым ехьыр.

Езы цӀэр къызхэкӀар фрэндж лингвист Шэртеным къыхуэшъакъым (адре лингвист бжыгъэхэми хуэду).

ШӀыпӀэгъунэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Пэсырей алыджхэм япэм Еуропэр зыми хэмыту икӀи нэмысу, Азиэми, Африкэми ялъытэт. Яужым Еуропэр шӀышхуэ иджыпсту Еуразиэ зицӀэм итэкъыр цӀыкӀу зэрщытыр къыщашъэм ишӀыпӀэгъунэр къуэкӀыпӀэм ТэнкӀэ ирагъакӀу кӀадза.

XV илъэсишъэхэм, Эспаниэм мыслимэну хъуар щырахум, византийхэр - Азиэм тыркухэм. Еуропэр зэман гуэрэкӀэ дунейпсом чристану изакъуэ къынат. Ауэ иджыпсту, дунейм чристану нэхъыбэ ис Еуропэм исым нэхърэ. XIX илъэсишъэхэм дунейпсом ипромышленностыр Еуропэм щыӀа.

В. Татищевым 1720 гъэм Еуропэм икъуэкӀыпӀэ шӀыпӀэгъунэр Уралым нэс ягъэкӀуэтэну мэлъаӀуэ. Хом-хомурэ шӀыпӀэгъунэ кӀэр апхуэду ялъытэн кӀадзэ, япэкӀэ Урысем яужкӀэ дунейпсом.

Тхыдэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

КуэдрэкӀэ цӀыхухэр имысу, имытӀысхьу Еуропэм щыта. Курджым ипшъэ-къуэкӀыпӀэм къагъуэта 1,8 милыуанкӀэ узэӀабэкӀыжьмэ цӀыху исауэ, якъумшъэ, ахэр мрэ ящыщхэ, яужкӀэ а "лъэпӀкъхэр" зэр Азиэм и ипшъэмкӀэ зэбгырыкӀахэ.

ЦӀыхур тэнэ къыкӀыу Еуропэм къэкӀуами къашъэфкъым тынчу. Яшъэ къуэдер Еуропэм цӀыхур "къэхъуакъым", "зэфӀэувакъым". Индиэм япэрехэр къикӀа хуэдууи мэгугъэхэ ауэ гипотезэ нэхъ зтетхэр Африкэм къыкӀауэ.

Еуропэм дэтӀысхьапахэр гейделберг-цӀыхумрэ абы къытекӀа ( ягугъу ) неандерталымрэ, абы пэмыкӀыу етӀуанэр еуропэ дунем хуэгъэсэбэпауэ щытт.

Япэдыдэу Еуропэм иджырей цӀыхур (Homo sapiens sapiens) щихьар зэргугъэхэмкӀэ 35 иэ 28 илъэс минкӀэ узэӀэбэкӀыжьмэ, ар неандырталым икӀуэдыкӀэуи ящохъу.

Еуропэм икъэралхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Къэралхэр
Ныпыр Хэкур Къалащхьэр
Еуропэм и къухьэпӀэр
Flag of Austria.svg Аустрэ Виэна
Flag of Andorra.svg Андоррэ Андоррэ-ла-Велиэ
Flag of Belgium (civil).svg Белгэ Бруксел
Flag of the United Kingdom (3-5).svg Британэшхуэ Лондон
Flag of Germany.svg Джэрмэн Берлин
Flag of Ireland.svg Ирлэнд Дублин
Flag of Liechtenstein.svg Лихтэнштейн Вадуц
Flag of Luxembourg.svg Луксембург Луксембург
Flag of Monaco.svg Монако Монако
Flag of the Netherlands.svg Нидерлэндхэр Амстердам
Flag of France.svg Фрэндж Парис
Flag of Switzerland (Pantone).svg Шуэцарэ Берн
Еуропэм и ищхъэрэр
Flag of Denmark.svg Даниэ Копенхьаг
Flag of Iceland.svg Ислэнд Рейкьявик
Flag of Norway.svg Норвегэ Осло
Flag of Finland.svg Финлэнд Хьелсинки
Flag of Sweden.svg Шуэц Стокхьолм
Еуропэм и къуэкӀыпӀэр
Flag of the Republic of Abkhazia.svg Азгъей Согъум
Flag of Bulgaria.svg Болгариэ Софиэ
Flag of Hungary.svg Венгрэ Будапештэ
Flag of Latvia.svg Латвиэ Рига
Flag of Lithuania.svg Литоу Вилнус
Flag of Moldova.svg Молдавиэ Кишинэу
Flag of Poland.svg Полшэ Варшава
Flag of Romania.svg Румыниэ Букурешт
Flag of Slovakia.svg Слоуакэ Братислава
Flag of Ukraine.svg Хуэхуэлей Киеу
Flag of Belarus.svg Урысыху Минск
Flag of the Czech Republic.svg Чех Прага
Flag of Estonia.svg Эстониэ Таллинн
Еуропэм и ипшъэр
Flag of Albania.svg Албаниэ Тирана
Flag of Bosnia and Herzegovina.svg Босниэрэ Герцеговинэрэ Сараево
Flag of the Vatican City.svg Ватикан Ватикан
Flag of Greece.svg Алыдж Атынхэ
Flag of Spain.svg Эспаниэ Мадрид
Flag of Italy.svg Урым Рома
Flag of North Macedonia.svg Македониэ Скопье
Flag of Malta.svg Малтэ Валетта
Flag of Portugal.svg Португал Лисбон
Flag of San Marino.svg Сан-Марино Сан-Марино
Flag of Serbia.svg Сербиэ Белград
Flag of Slovenia.svg Слоуэнэ Лублана
Flag of Croatia.svg Хоруатиэ Загреб
Flag of Montenegro.svg КъушъхьафӀыцӀэ Цетине

Ныкъуэу е лъэныкъуэкӀэ Еуропэм хэт къэралхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

ТекӀыпӀэхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]