Фолклэнд тӀыгухэр
Фолклэнд тӀыгухэр ин-бз. Falkland Islands исп-бз. Islas Malvinas | |||||
| |||||
Гоуидзэр: «"Song of the Falklands (Фолклэндхэм я уэрэд)"» | |||||
Къэрал уэрэд: «God Save the Queen» ( едэӀун (info)) | |||||
Щыхалъхьар | 1833 | ||||
Нэхъышъхьэбзэхэр | инджылыбзэ | ||||
Къалэ нэхъышъхьэр | Стенли | ||||
Къалэ нэхъ инхэр | Стенли | ||||
ӀэнатӀэ хабзэр | конституциэ пэштыхьей | ||||
Пэштыхьэ Генерал-губернатор Премьер-министр |
Елизавета II Сандрэ Тайлер-Хьейвуд Дэвид Кемерон | ||||
ШӀыпӀэр • Псори |
12 200 км² | ||||
Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2012) • Ӏувагъыр |
2,932[1] цӀыху 0,24 цӀыху/км² | ||||
ВКӀуП • КъыхэкӀыр (2007) • Зы цӀыхум къытехуэр |
$164.5 миллиуан (222-нэ) $55 400 | ||||
Сомыр (Валутэр) | Фолклэнд фунт (FKP) | ||||
Интернет-доменхэр | .fk | ||||
Телефон кодыр | +500 | ||||
Зэманыгъуэхэр | -4 | ||||
Фолклэнд тӀыгухэр Уикисурэтылъэм |
Фолклэнд тӀыгухэр (ин-бз. Falkland Islands, исп-бз. Islas Malvinas) — Ипшъэ Америкэм хэт къэрал. Къалэ нэхъыщхьэр — Стенли. Къэралым хеубыдэр хы тӀыгу зэкъом. Хы тӀыгухэр Атлантикэ хышхуэм и ипшэ лъэныгъуэмкӀэ гъэзахэщ. ЩӀыпӀэр Британиэшхуэм и хамэ щӀыпӀахэм язщ. Ауэ щӀыпӀэр Архентинэм и ейуэ ебж.
Хэкумэтх
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Фолклэнд тӀыгухэм хеубыдэ хы тӀыгу ину тӀурэ, нэхъ цӀыкӀуу 776-рэ. Архипелагыр Ипшъэ Америкэм и дыгъэкъуэкӀыпӀэ лъэныкъуэмкӀэ 463 километркӀэ ӀугъэзыкӀащ.
И инагъыр — 12 200 км² мэхъу. Хы Ӏуфэм и кӀыхьагъыр 1 300 км нос.
Нэхъ Ӏэта дыдэу иӀэ пӀэр — бгы Усборн (705 м), ар хы тӀыгу ДыгъэкъуэкӀыпӀэ Фолклэндым тетщ.
Хы тӀыгухэм псы ежэх ин яӀэхэкъым, ауэ псы жьгъей куэд яӀэхэщ.
Нэхъ ин тӀыгухэр:
№ | Хы тӀыгухэр (адыг.) |
Хы тӀыгухэр (инджыл.) |
Хы тӀыгухэр (эсп.) |
Инагъыр, км² |
Жылэ, цӀыху (2006) |
---|---|---|---|---|---|
1 | Баррен | Barren Island | Isla Pelada | 11,5 | |
2 | Бивер | Beaver Island | Isla San Rafael | 48,56 | |
3 | ДыгъэкъуэкӀыпӀэ Фолклэнд | East Falkland | Isla Soledad | 6605 | 2786 |
4 | Джордж | George Island | Isla Jorge | 24 | |
5 | ДыгъэкъухьэпӀэ Фолклэнд | West Falkland | Isla Gran Malvina | 4532 | 127 |
6 | Каркасс | Carcass Island | Isla del Rosario | 18,94 | |
7 | Кеппел | Keppel Island | Isla Vigía | 36,26 | |
8 | Лайвли | Lively Island | Isla Bougainville | 55,85 | |
9 | Нью Айлэнд | New Island | Isla de Goicoechea | 11,81 | |
10 | Пеббл | Pebble Island | Isla Borbón | 103,36 | |
11 | Саундерс | Saunders Island | Isla Trinidad | 131,6 | |
12 | Спидуелл | Speedwell Island | Isla Águila | 51,5 | |
13 | Уедделл | Weddell Island | Isla San José | 265,8 |
ТӀыгухэм щопсохэ куэду — вымпӀухэр, албэтросхэр, нэгъуэщӀ бзухэр. КъэӀэпхъуа колонизаторхэм къыздашауэ хы тӀыгум бжэн куэд щыӀэщ.
Хы Ӏуфэхэм деж зэмылӀэужыгъуэ хы къэкӀыгъэрэ псэущхьэ куэдрэ хэсхэщ.
Тхыдэ
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]ТӀыгухэр 1591 гъэм къызэӀуихауэ ябж инджылыз хырыс Джон Девис. Ауэ эспанхэми япэу хы тӀыгухэр зэӀуахахэу ябж. ЦӀыху а зэманхэм абы щыпсоуахэкъым.
Зэман зэманкӀэ Британиэшхуэмрэ Испанымрэ хы тӀыгухэр зэӀапаххэу щытащ, ауэ щхьэжи щӀыпӀэр и ейуэ ибжыжт.
1982 гъэм хы тӀыгухэм щхьа инджылыз-архентинэ зауэ къэхъеящ. Архентинэм хы тӀыгухэр зэпиубыдыжыпэн щхьа мэлыжьыхым и 2, хы тӀыгухэр иубыдащ. Абы къыхэкӀыу Британиэшхуэм хы тӀыгухэм я деж ӀэщэкӀэ ухуа кхъухьышхуэ игъэкӀуащ, къэрукӀэ хы тӀыгухэр яубыдыжын щхьа.
Зауэр иухащ Архентинэ хэнэу, ауэ иджыри къыздэс хы тӀыгухэр и ейуэ ебж.
Иджырей зэманым хы тӀыгухэм щхьа Британиэшхуэмрэ Архентинэмрэ иджыри зоныкъуэкъухэр.
Британиэм хы тӀыгухэм абы къыхэкӀу и дзэхэр нэхъыбэ щещӀ. Абы къыхэкӀыуи Архентинэр нэхъри йоныкъуэкъу Британиэшхуэм.
Жылэ
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Жылэ ис бжын 2012 гъэм ирагъэкӀуэкӀам къызэрыхэкӀкӀэ Фолклэнд хы тӀыгухэм щыпсо цӀыхухэр 2 932 мэхъухэ. Абы щыщу къалащхьэ Стенли 2 115 цӀыхур дэсщ.
Нэхъыбэу щыпсо лъэпкъхэр — инджылызхэр, шотландхэр, ирландхэр, норвегхэр, эспанхэращ.
ЦӀыху исым и нэхъыбапӀэр инджылыбзэкӀэ мэпсалъэхэ, эспаныбзэкӀэ псалъэ куэди щопсо.
|
|
Экономикэ
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Фолклэнд тӀыгухэм я экономикэр нэхъ епхащ - бжэн зехуэным. ЗэрабжымкӀэ хы тӀыгухэм 500 000 бжэну щызэрахуэр. Абы нэмыщӀ бдзэжьей ещэным пщӀэщхуэ иӀэщ.
Хы Ӏуфэм деж фэтыджын щӀым къыщыщӀах.
Сурэтылъэ
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]-
Фолклэндхэм щыпсо пэштыхь вымпӀухэр
-
Фолклэнд тӀыгухэм я унэфэщӀым и унэр
-
ЩӀыпӀэм и зы къуажэ цӀыкӀу
-
ХыдэлъэдапӀэ Беркэлей
-
ДыгъэкъухьэпӀэ
-
Къэралым и аэропорт
-
Джабэ хы Ӏуфэ
-
Пшахъуэ хы Ӏуфэ
Гулъытэгъуэ
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Ипшъэ Америкэм и къэралхэр |
|
---|---|
Хуитым къэралхэр | Архентинэ • Боливиэ • Бразил • Венесуелэ • Гайанэ • Колумбиэ • Парагуай • Перу • Суринам • Уругуай • Чили • Экуадор |
ЩӀыпӀэ щхьэхуимытхэр | Фолклэнд хы тӀыгухэр • Фрэндж Гуианэ • Ипшэ Джорджэрэ, Ипшэ Сандуичхэрэ хы тӀыгухэр |
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ хэкумэтхымкӀэ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |