Фолклэнд тӀыгухэр
| Фолклэнд тӀыгухэр ин-бз. Falkland Islands исп-бз. Islas Malvinas | |||||
| |||||
| |||||
| Гоуидзэр: «"Song of the Falklands (Фолклэндхэм я уэрэд)"» | |||||
Къэрал уэрэд: «God Save the Queen» ( едэӀун (info))
| |||||
| Щыхалъхьар | 1833 | ||||
| Нэхъышъхьэбзэхэр | инджылыбзэ | ||||
| Къалэ нэхъышъхьэр | Стенли | ||||
| Къалэ нэхъ инхэр | Стенли | ||||
| ӀэнатӀэ хабзэр | конституциэ пэштыхьей | ||||
| Пэштыхьэ Генерал-губернатор Премьер-министр |
Елизавета II Сандрэ Тайлер-Хьейвуд Дэвид Кемерон | ||||
| ШӀыпӀэр • Псори |
12 200 км² | ||||
| Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2012) • Ӏувагъыр |
2,932[1] цӀыху 0,24 цӀыху/км² | ||||
| ВКӀуП • КъыхэкӀыр (2007) • Зы цӀыхум къытехуэр |
$164.5 миллиуан (222-нэ) $55 400 | ||||
| Сомыр (Валутэр) | Фолклэнд фунт (FKP) | ||||
| Интернет-доменхэр | .fk | ||||
| Телефон кодыр | +500 | ||||
| Зэманыгъуэхэр | -4 | ||||
 Фолклэнд тӀыгухэр Уикисурэтылъэм
| |||||
Фолклэнд тӀыгухэр (ин-бз. Falkland Islands, исп-бз. Islas Malvinas) — Ипшъэ Америкэм хэт къэрал. Къалэ нэхъыщхьэр — Стенли. Къэралым хеубыдэр хы тӀыгу зэкъом. Хы тӀыгухэр Атлантикэ хышхуэм и ипшэ лъэныгъуэмкӀэ гъэзахэщ. ЩӀыпӀэр Британиэшхуэм и хамэ щӀыпӀахэм язщ. Ауэ щӀыпӀэр Архентинэм и ейуэ ебж.
Хэкумэтх[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
Фолклэнд тӀыгухэм хеубыдэ хы тӀыгу ину тӀурэ, нэхъ цӀыкӀуу 776-рэ. Архипелагыр Ипшъэ Америкэм и дыгъэкъуэкӀыпӀэ лъэныкъуэмкӀэ 463 километркӀэ ӀугъэзыкӀащ.
И инагъыр — 12 200 км² мэхъу. Хы Ӏуфэм и кӀыхьагъыр 1 300 км нос.
Нэхъ Ӏэта дыдэу иӀэ пӀэр — бгы Усборн (705 м), ар хы тӀыгу ДыгъэкъуэкӀыпӀэ Фолклэндым тетщ.
Хы тӀыгухэм псы ежэх ин яӀэхэкъым, ауэ псы жьгъей куэд яӀэхэщ.
Нэхъ ин тӀыгухэр:
| № | Хы тӀыгухэр (адыг.) |
Хы тӀыгухэр (инджыл.) |
Хы тӀыгухэр (эсп.) |
Инагъыр, км² |
Жылэ, цӀыху (2006) |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Баррен | Barren Island | Isla Pelada | 11,5 | |
| 2 | Бивер | Beaver Island | Isla San Rafael | 48,56 | |
| 3 | ДыгъэкъуэкӀыпӀэ Фолклэнд | East Falkland | Isla Soledad | 6605 | 2786 |
| 4 | Джордж | George Island | Isla Jorge | 24 | |
| 5 | ДыгъэкъухьэпӀэ Фолклэнд | West Falkland | Isla Gran Malvina | 4532 | 127 |
| 6 | Каркасс | Carcass Island | Isla del Rosario | 18,94 | |
| 7 | Кеппел | Keppel Island | Isla Vigía | 36,26 | |
| 8 | Лайвли | Lively Island | Isla Bougainville | 55,85 | |
| 9 | Нью Айлэнд | New Island | Isla de Goicoechea | 11,81 | |
| 10 | Пеббл | Pebble Island | Isla Borbón | 103,36 | |
| 11 | Саундерс | Saunders Island | Isla Trinidad | 131,6 | |
| 12 | Спидуелл | Speedwell Island | Isla Águila | 51,5 | |
| 13 | Уедделл | Weddell Island | Isla San José | 265,8 |
ТӀыгухэм щопсохэ куэду — вымпӀухэр, албэтросхэр, нэгъуэщӀ бзухэр. КъэӀэпхъуа колонизаторхэм къыздашауэ хы тӀыгум бжэн куэд щыӀэщ.
Хы Ӏуфэхэм деж зэмылӀэужыгъуэ хы къэкӀыгъэрэ псэущхьэ куэдрэ хэсхэщ.
Тхыдэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
ТӀыгухэр 1591 гъэм къызэӀуихауэ ябж инджылыз хырыс Джон Девис. Ауэ эспанхэми япэу хы тӀыгухэр зэӀуахахэу ябж. ЦӀыху а зэманхэм абы щыпсоуахэкъым.
Зэман зэманкӀэ Британиэшхуэмрэ Испанымрэ хы тӀыгухэр зэӀапаххэу щытащ, ауэ щхьэжи щӀыпӀэр и ейуэ ибжыжт.
1982 гъэм хы тӀыгухэм щхьа инджылыз-архентинэ зауэ къэхъеящ. Архентинэм хы тӀыгухэр зэпиубыдыжыпэн щхьа мэлыжьыхым и 2, хы тӀыгухэр иубыдащ. Абы къыхэкӀыу Британиэшхуэм хы тӀыгухэм я деж ӀэщэкӀэ ухуа кхъухьышхуэ игъэкӀуащ, къэрукӀэ хы тӀыгухэр яубыдыжын щхьа.
Зауэр иухащ Архентинэ хэнэу, ауэ иджыри къыздэс хы тӀыгухэр и ейуэ ебж.
Иджырей зэманым хы тӀыгухэм щхьа Британиэшхуэмрэ Архентинэмрэ иджыри зоныкъуэкъухэр.
Британиэм хы тӀыгухэм абы къыхэкӀу и дзэхэр нэхъыбэ щещӀ. Абы къыхэкӀыуи Архентинэр нэхъри йоныкъуэкъу Британиэшхуэм.
Жылэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
Жылэ ис бжын 2012 гъэм ирагъэкӀуэкӀам къызэрыхэкӀкӀэ Фолклэнд хы тӀыгухэм щыпсо цӀыхухэр 2 932 мэхъухэ. Абы щыщу къалащхьэ Стенли 2 115 цӀыхур дэсщ.
Нэхъыбэу щыпсо лъэпкъхэр — инджылызхэр, шотландхэр, ирландхэр, норвегхэр, эспанхэращ.
ЦӀыху исым и нэхъыбапӀэр инджылыбзэкӀэ мэпсалъэхэ, эспаныбзэкӀэ псалъэ куэди щопсо.
|
|
Экономикэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
Фолклэнд тӀыгухэм я экономикэр нэхъ епхащ - бжэн зехуэным. ЗэрабжымкӀэ хы тӀыгухэм 500 000 бжэну щызэрахуэр. Абы нэмыщӀ бдзэжьей ещэным пщӀэщхуэ иӀэщ.
Хы Ӏуфэм деж фэтыджын щӀым къыщыщӀах.
Сурэтылъэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
-
Фолклэндхэм щыпсо пэштыхь вымпӀухэр
-
Фолклэнд тӀыгухэм я унэфэщӀым и унэр
-
ЩӀыпӀэм и зы къуажэ цӀыкӀу
-
ХыдэлъэдапӀэ Беркэлей
-
ДыгъэкъухьэпӀэ
-
Къэралым и аэропорт
-
Джабэ хы Ӏуфэ
-
Пшахъуэ хы Ӏуфэ
.jpg)
Гулъытэгъуэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
Ипшъэ Америкэм и къэралхэр |
|
|---|---|
| Хуитым къэралхэр | Архентинэ • Боливиэ • Бразил • Венесуелэ • Гайанэ • Колумбиэ • Парагуай • Перу • Суринам • Уругуай • Чили • Экуадор |
| ЩӀыпӀэ щхьэхуимытхэр | Фолклэнд хы тӀыгухэр • Фрэндж Гуианэ • Ипшэ Джорджэрэ, Ипшэ Сандуичхэрэ хы тӀыгухэр |
|
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ хэкумэтхымкӀэ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |