Псынабэ

Къыздихар Уикипедиэ
Jump to navigation Jump to search
Къуажэ
Псынабэ
Къэрал Урысей
Федерациэм и субъект Къэбэрдей-Балъкъэр
Муниципал къедзыгъуэ Аруан къедзыгъуэ
Кординатхэр Кординатхэр: 43°32′12″ с. ш. 43°57′00″ в. д. / 43.536667° с. ш. 43.95° в. д. (G) (Я)43°32′12″ с. ш. 43°57′00″ в. д. / 43.536667° с. ш. 43.95° в. д. (G) (Я)
Тхьэмадэ ДыщэкI Бэрис и къуэ Тимур
Щыхалъхьар 1925
И инагъыр 18 км²
Ӏувагъыр 88 км²/цӀыху
Лъэпкъхэр адыгэхэр
динхэр муслъымхэр Islam symbol plane2 green.png
Этнохоронимыр псынабэхэр
Зэманыгъуэр UTC+3
Почтэ индексыр 361 319
Автом и кодыр 07
ОКАТО 83240000009
Псынабэ (Урысей)
Red pog.png
Псынабэ (Къэбэрдей-Балъкъэр)
Red pog.png

Псынабэ — Аруан къедзыгъуэм хыхьэ къуажэ. Псынабэ къуажэ тIысыпIэм и щIыпIащхьэ.

Хэкумэтх[гъэтэрэзын | edit source]

Къуажэр Аруан къедзыгъуэм и къуэкIыпIэ IыхьэмкIэ гъэзащ, Шэрэджыпсым и сэмэгу IуфэмкIэ Iулъу. Къуажэм щыщIэдзауэ къедзыгъуэ къалащхьэ Нарткъалэ нэс 8 км дэлъщ, Налшык къалэ нэс 34 км дэлъщ.

Къуажэ тIысыпIэм щIы иIыгъыр 18 км2 мэхъу.

Нэхъ пэгъунэгъу къуажэхэр — Ишхъэрэ Къуэжьыкъуей ипшэ-къуэкIыпIэмкIэ, Къэхъун къухьэпIэмкIэ, Псыкуэд ишхъэрэкIэ.

Къуажэр Къэбэрдей щIызахуэм телъщ, республикэм бгытехьэпIэ Iыхьэм хиубыдэу. Ику лъэгагъыр 295 метрэкIэ хы Iуфэм къыщхьэщокI. Къуажэм и релефыр и нэхъыбэм щIызахуэу щытщ. КъуэкIыпIэмкIэ Шэрэджыпсым и гъунэм бгъуэдэту ирокIуэ Iуащхьэ цIыкIу Iэтахэр.

Къуажэ тIысыпIэм псы ресурсхэр щыкуэдщ. ЩIыпIэр республикэ псом нэхъ псыкуэд щIыпIэу щытщ. ЩIыщIагъ псыхэр метрэ 2—2,5-кIэ фIэкIа я кууагъкъым. Абы нэмыщI псынэхэр щыкуэдщ. Къуажэ уэрамхэмкIэ псынэ щIым къыщIэжхэр ирижэхэу щытщ. Псынэхэм я куэдагъым къыхокI езы къуажэм и цIэри.

Климатыр уэмщ. Гъэмахуэхэр хуабэу щытщ, курыт температурэхэр бадзэуэгъуэ мазэм +28° нэс докIуей. ЩIымахуэр щIыIэтыIэщ, щIыщылэ мазэм курыт температурэхэр -7° нэс йох.

Тхыдэ[гъэтэрэзын | edit source]

Къуажэр яухуащ 1925 гъэм, Ишхъэрэ Куъэжьыкъуей къыдэIэпхъукIа унагъуэхэм, япэ гъэхэми къуажэщIэр Ишхъэрэ Къуэжьыкъуейм и унафэм щIэту щытащ. 1928 гъэм къуажэм, щхьэхуэ къуажэ тIысыпIэ статус кърат.

1930 гъэхэм къуажэ тIысыпIэ щIым пхъэщхьэмыщхьэ апщIащхэр щаухуэхэр.

1954—1958 гъэхэм къуажэр Къэхъун къуажэм и унафэм щIэту щытащ. 1958 гъэм къуажэм щхьэхуэ къуажэ тIысыпIэ статусыр хуагъэфащэж.

1963 гъэм къуажэ унафэм щIэт Мэздахэ къуажэр, Псыкуэд къуажэ тIысыпIэм хагъэхьащ.

Жылэ[гъэтэрэзын | edit source]

ЦIыху бжыгъэр
2010[1] 2012[2] 2013[3]
1 549 ↗ 1 567 ↗ 1 588

Джылэ дэсым и Iувагъыр — 88 цӀыху/км²

Лъэпкъ дэсхэр (2010 гъэ)[4]
Лъэпкъ ЦIыху бжыгъэр Iыхьэр
 %
адыгэхэр 1 441 93,0 %
тыркухэр 91 5,9 %
урысхэр 15 1,0 %
адрейхэр 2 0,1 %
псори 1 549 100 %

Дин[гъэтэрэзын | edit source]

Къуажэ мэжджытыр

Къуажэм зы мэжджыт дэтщ, еджапIэ-медресе хэту.

ЕджапIэ[гъэтэрэзын | edit source]

  • Курыт еджапIэ № 1 — ур. Пролетарскэ, 69.
  • ЕджапIэ пэщIэдзэ

Сымаджэш[гъэтэрэзын | edit source]

  • Къуажэ сымаджэш

Экономика[гъэтэрэзын | edit source]

ЩIыпIэм псыр зэрыкуэдым къыхэкIыу, къуажэм нэхъ ухуауэ щытхэщ псыфIэфI къэкIыгъэхэр.

ТехьэпIэхэр[гъэтэрэзын | edit source]

Гулъытэгъуэхэр[гъэтэрэзын | edit source]

  1. ↑ Урысей псо жылэ ис къэбжын 2010-гъэм ирагъэкIуэкIам къыхэкIыу
  2. ↑ Урысейм и муниципалнэ къэгъэхъуахэм 2012-гъэм ЩIышылэм и 1-м ирихьэлIэу жылэ дэсахэр
  3. ↑ Урысейм и муниципалнэ къэгъэхъуахэм 2013-гъэм ЩIышылэм и 1-м ирихьэлIэу жылэ дэсахэр
  4. ↑ Ещанэ том. ЕплIанэ таблицэ. Къэбэрдей-Бэлъкъэрым джылэ исыр лъапкъыгъуэкIэ зэрыугуэшар, Урысей псо джылэ ис къэбжын 2010-гъэм ирагъэкIуэкIам къыхэкIыу


Къыздырахар: "https://kbd.wikipedia.org/w/index.php?title=Псынабэ&oldid=42841"