Мэлайзиэ

2.5, 112.5

Мэлайзиэ мэл.-бз. Malaysia
Мэлайзиэм и нып Мэлайзиэм и дэмыгъэ
Гоуидзэр: «Bersekutu Bertambah Mutu»
Къэрал уэрэд: «Negaraku (сихэку)» ( едэӀун (info))
Щыхалъхьар	1957 гъэм ШыщхьэӀум и 31-нэм
Нэхъышъхьэбзэхэр	мэлаибзэ
Къалэ нэхъышъхьэр	Кууалэ-Лумпур
Къалэ нэхъ инхэр	Кууалэ-Лумпур
ӀэнатӀэ хабзэр	федерациэ конституциэ пащтыхьей
Янг ди-Пертуан Агонг Премиер-министр	Абдулла аль-Хьэж Мохатхир Мохьэмэд
Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2024) • Ӏувагъыр	34,564 млн цӀыху (42-нэ) 85,8 цӀыху/км²
ВКӀуП   • КъыхэкӀыр (2008)   • Зы цӀыхум къытехуэр	$384 млрд.  (30-нэ) $14 081
Этнохоронимыр	Мэлазейхэр
Сомыр (Валутэр)	Ринггит
Интернет-доменхэр	.my
Телефон кодыр	+60
Зэманыгъуэхэр	+8
Мэлайзиэ Уикисурэтылъэм

Мэлайзиэ (мэл.-бз. Malaysia) — Азиэ ипшъэ къуэкӀыпӀэм щыщ къэрал. Ар Хъутей хы ипшъэм тӀууэ еугуэч:

• КъуэхьэпӀэ Мэлайзиэ (зэреджэр — Мэлайэ) Мэлакка хытӀыгуныкъуэм ипшъэр еубыд, ипшъэмкӀэ и гъунапкъэхэр СингэпурымкӀэ, ишъхъэрэмкӀэ СиамымкӀэ йокӀуэкӀ. Мэлаккэ псыдэжым адэкӀэ Индэнезиери.
• КъуэкӀыпӀэ Мэлайзиэ (Сэбахьрэ Сэрэуакъ провинциэхэр) Калимантан хытӀыгушхуэм и ишъхъэрэ къуэхьэпӀэм тетшъ. Хы лъэныкъуэмкӀэ Брунейм и гъунапкъэхэр йокӀуэкӀ, ипшъэмкӀэ Индэнезиер игъунэщ.

Къэрал зэхэтыкӀэр

Мэлайзием зыкъегъэлъагъуэ къэралцӀыкӀу 13-рэ федералым еуэ шӀыпӀищрэ зэхэт зи пащтыхь чэзуурэ къызыхах фидирал конституцэ пащтыхьейщ. Абыхэм ящыщ штат 11-рэ фидирал щӀыпӀитӀрэ Мэлаккэ хытӀыгуныкъуэм тещ, я штатитӀрэ зы фидирал шӀыпӀэмрэ Калимантан хытӀыгум. ШтатитӀыр пащтыхьейщ, абыхэм ящыщ блы - сулътӀанейхэщ, зыр - раджастанщ, зыр ауэ сытыми дипертуанщ. Адрей штатиплӀыр губерниэхэщ. Фидирал щӀыпӀэхэр къэрал Хабзащхьэм егъэзахуэ. Илъэситху къэс къэралцӀыкӀухэм зы пащтыхьымрэ абы и къуэдзэмрэ къыхах. Мэлайзием я пащтыхьым зэреджэр янг ди пертуан агонг.

Къэралым хабзэу хъуар губернаторхэмрэ штатхэм я нахъыщхьэхэмрэ аразы ямыщӀауэ къагъэсэбэпыну хуткъым. Ар пащтыхьым и къарум емылъытауэ.

Мэлайзием и Пэрламентыр тӀууэ еугуэш: ищхьэ пэлат (штатхэмрэ фидирал щӀыпӀэхэмрэ я зэхуэс), ищӀагъ пэлат (Синат). Ищхьэ пэлатым и ухуэныгъэр хэхыгъуэм тещӀыхьащ. ИщӀагъ пэлатыр штат къэсыху щыщитӀрэ пащтыхьым езым къыхих щыщхэмкӀэ зэхэтщ.

Пащтыхьым и къулыкъум и мыгьэнэр Япэрыт Министрэм деж щеух. Къэралым и Ӏуэхухэр, политикэр, абым егъэзащӀэ.

Мэлайзием дин щхьэхуит яӀэщ. ЦӀыхум езым сытхуэдэ дин иӀыгъынуми езым къыхихыну хуитыныгъэ кэнституцым къырет. Ауэ жылэдэсхэм я нахъыбэм (60%) Ислъамыр яӀыгъщ.

Мэлайзием и Япэрыт Министрэхэр

• 1963—1970 — Абдул Рахьман
• 1970—1976 — Абдул Разакъ
• 1976—1981 — Хъусен Онн
• 1981—2003 — Мэхатхьир Мыхьамэд
• 2003—2009 — Абдула Ахьмэд Бэдауи
• 2009 — Мохьд Наджиб бин Тун Хьэджи Абдул Разакъ