Краснодар щӀыгу

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
‎(Краснодар Къэрал къызыхэкӀар)

КраснодарщӀыгу
урбз. Краснодарский край

Краснодар щӀгум и нып Краснодар щӀыгум и дэмыгъэ
Краснодар щӀыгу на карте России
Къэрал уэрэд: «Краснодар щӀыгу и уэрэд»
Къэлащхьэр Дэлъэшъу
И инагъыр

- Псори
- % псым иубыдыр

41-нэ

75 500 км²
1,4

Джылэр

- Псори
- Джылэм и Ӏувагъыр

3-нэ

5 161 042[1] цӀыху (2010)
68,4 цӀыху/км²

ВРП

- Зэхэту, иджырей уасэхэмкӀэ
- ЦӀыхум техуэр

9-нэ

655,2 млрд. руб. (2007)
128,2 мин руб.

Федерал куейхэр Ипшъэ
Эконом куейхэр Ишъхъэрэ-Къаукъаз
Администрациэм и тхьэмадэ Александр Николаевич Ткачов
Япэрей вице-губернаторыр ХъытӀу Джамболэт
ХабзэдэгъэкӀ хасэм и тхьэмадэ Владимир Андреевич Бекетов
УФ-м и къэралым и кодыр 23, 93
Зэманыгъуэр MSK (UTC+3)

Краснодар щӀыгу (урбз. Краснодарский край) — Урысейм и Ипшъэ Федерал Куейм хэт.

Щашъар 1937 гъэм и 13 фокӀадэм.

И гъунапкъэхэр здырикӀуэр: Ростов областымкӀэ, Ставропол краймкӀэ, Къэрэшей-ШэрджэсымкӀэ, Адыгэ РеспубликэмкӀэ, АзгеймкӀэ джоуэ. Кърым ӀузэвымкӀэ Хуэхуэлеймрэ Краснодар краймрэ я гъунапкъэ ирокӀуэ.

Къалащхьэр Дэлъэшъу (ур-бз. Краснодар).

И инагъыр — 75 500 км².

Джылу дэсыр — 5 161 042 (2010 гъэмкӀэ).

Хэкумэтх[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Урысейм ипшъэ лъэныкъуэмкӀэ хэт, Ишъхърэ Къаукъазым и ишъхъэрэ-къуэхьэпӀэ лъэныкъуэм. Ишъхъэрэ-къуэкӀыпӀэ лъэныкъуэмкӀэ къэралым и гъунапкъэр Ростов къэралым Ӏулъ, къуэкӀыпӀэмкӀэ Ставропол къэралым, ипшъэм Азгъейм, ипшъэ-къуэкӀыпӀэм Къэрэшей-Шэрджэсым. Ишъхъэрэ-къуэхьэпӀэмрэ ипшъэ-къуэхьэпӀэмрэкӀэ Хы МыутӀэмрэ Хы ФӀыцӀэмрэ я Ӏуфэм Ӏулъ.

Псы ежэххэр: Псыжъ, Лабэ, Уэрп, Шыхэгуащэ, Мдзымтэ пэмыкӀхэр джоуэ.

Джылэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

гъэр къэрал псом дэсар къалэ дэсхэр
1926 2934,0 -
1936 2889,0 -
1950 2994,0 -
1959 3438,7 1360,2
1970 4124,2 1968,0
1975 4310,0 2187,0
1979 4410,3 2304,1
1985 4600,0 2472,0
1989 4680,6 2549,5
1990 4700,0 2568,0
1992 4797,0 2612,0
1994 4940,0 2672,0
1996 5044,0 2732,0
1998 5075,0 2728,0
2000 5067,5 2714,4
2001 5058,4 2698,8
2003 5125,2 2740,5
2005 5100,3 2686,7
2006 5096,6 2682,4
2007 5101,1 2683,4
2008 5121,8 2691,9
2009 5141,9 2700,0

Лъэпкъу дэсхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Лъэпкъ Зэрыхъу 2002 гъэмкӀэ,
мин цӀыху
Урысхэр 4436,3 (86,6 %)
Къэзакъхэр 17,5 (0,3 %)
Ермэлыхэр 274,6 (5,4 %)
Хуэхуэлхэр 131,8 (2,6 %)
Алыджхэр 26,5 (0,5 %)
Урысыхухэр 26,3
Къэзанхэр 25,6
Адыгэхэр 24,2
Хъырцэхэр 20,5
Джэрмэнхэр 18,5
Тыркухэр 13,5
Азэрбиджанхэр 11,9
Цыджанхэр 10,9
Ит лъэпкъхэр 10 000 цӀыху фӀэкӀхэра

Хьэблэ нэхъ инхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

мин 20 фӀэкӀыу джылэ здыдэс
2009 гъэм и 1 щӀшылэмкӀэ
Дэлъэшъу 710,7 Ленинградскэ 38,2
Шъачэ 338,0 КӀэмыргокъуэ 36,4
ЦӀэмэз 228,2 Гулкевичи 35,0
Ермэлхьэблэ 188,3 Новокубанск 34,8
Ейск 87,5 Абинск 34,4
Кропоткин 80,8 Динская 34,1 2003
Славянск-на-Кубани 64,9 Приморскэ-Ахтарскэ 32,2
ТӀуапсы 63,3 Павловскэ 30,7
Тихорецк 62,6 Староминскэ 30,1
Джэдунэ 61,3 Кущевскэ 29,5
Хьэтеуехьэблэ 57,0 Псыфаб 29,2
Ӏэнапэ 56,5 Полтавскэ 28,6
Шытхьэлэ 54,3 Мостовской 25,5
Тимашевск 54,1 Тбилискэ 24,1
Хылъэжъый 53,1 Илскэ 23,1
Курганинск 47,7 Отраднэ 22,7
Каневскэ 44,8 Северскэ 22,6
Лэбапэ 42,0 Новотитаровская 22,3
Кореновск 41,7 Бруховецкэ 22,0
Апшеронск 40,1 Хъыдыжъы 21,1

Куейхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Файл:Mapofkrasnodar009.jpg

Сурэтылъэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Гулъытыгъуэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]