Арагон

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
Арагон
Aragón
Нып
Дэмыгъэ
Арагон шӀыпӀэтхыпхъэм
Къэрал Исбухьэн
Къэрал уэрэд: Himno de Aragón
Статус Автоном лъэпкъыгъуэ
Хиубыдэр Провинциэхэр:
Сарагоса
Теруэл
Уэска
Къалэнэхъышъхьэ Сарагоса
Къалэшхуэр Сарагоса
Президент Марселино Иглесиас Рикоу
Нэхъышъхьэбзэр Исбухьэныбзэ
Джылэр
1 269 027 (11-рей пӀэ)
Ӏувагъыр 26,18 цӀыху/км²
Инагъыр 47 719 км² (4-рей пӀэ)
ЛъэгапӀэр хуэлъытэгъуэкӀэ
 - ЛъэгапӀэ нэхъ индыдэр

 Ането 3 404 м
Кодыр ISO 3166-2 ES-AR
Официал сайтыр

Арагон (исп-бз. Aragón, каталоныбзэкӀэ: Aragó) — эспанэ зэгуэт автоном шӀыпӀэ. Исбухьэнм и ишъхъэрэ лъэныкъуэм хэт. И гъунапкъэхэр Фрэнджым ирокӀуэ ишъхъэрэмкӀэ, къэрал кӀуэцӀым: къуэкӀыпӀэмкӀэ Каталониэм, ипшъэ-къуэкӀыпӀэмкӀэ Валенисиэм, ипшъэ-къуэхьэпӀэмкӀэ Кастиджэрэ Ла Манчэмрэ, къуэхьэпӀэмкӀэ Кастиджэрэ Леонымрэ Ла Риохъамрэ, ишъхъэрэ-къуэхьэпӀэмкӀэ Наваррам

Къалэ нэхъышъхьэр — Сарагоса (Zaragoza)

Джылу дэсыр — 1, 269, 027

ӀэнатӀэбзэр — Исбухьэныбзэ (Castellano)

Демографиэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Джылу дэсыр къалэ нэхъышъхьэхэмрэ куейхэмрэ:

ПэмыкӀ къалэхэр:

Джылэ бжыгъэ 1991 гъэм ирагъэкӀуэкӀамкӀэ Арагоным джылу дэсар 1, 178, 000 ар къэралым и 2, 95 % мэхъу къэралым дэсу хъуам.

2005 гъэм Арагоным и джылэр 1, 269, 027 хэхъуа, абымкӀэ зэрыхъум Арагоным джылу дэсым и ныкъуэр Сарагосам дэсхэ.

Бзэхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Арагоным и нэхъыбу джылэ дэсыр ИсбухьэныбзэкӀэ (castellano) мэпсалъэхэ, ар бзэ нэхъышъхьуи щыт. Хэкум и лъэныкъуэ гуэрэхэм каталоныбзэрэ арагоныбзэрэ зи анэдэлъубзи мэпсохэ.

  • Кастиджэбзэр (Исбухьэныбзэр) хэкум и бзэ нэхъышъхьэ, хэкум и лъэныкъу хъуам иропсалъэ. Ауэ езым еуэ псэлъэкӀэ иӀэ, арагоныбзэм зэригъунэгъум теухуауэ, абы щыщ хэхьа.
  • АрагоныбзэмкӀэ ирипсалъэхэр хьэблэ Ӏуэскэм идежь. Бзэр зышъэ джылу мин 12 хуэдиз мэхъур.

Хэкумэтхыр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Арагон Перенейхэм а Ӏуашъхьэхэм я нэхъ лъагъхэр хэт, Исбухьэнмрэ Фрэнджымрэ зэхагъэкӀху. Нэхъ инхэр абыхэм: Ането м 3, 404; Монте-Пердидо м 3, 355; Пердигеро м 3, 221; Котиэджа м 2, 912.

Гидрографиэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Арагоным и нэхъыбэ псыхэр Эбром холъадэхэ, Исбухьэнм ипс нэхъ ин. Куейр Эбрэм тӀууэ егуэчыр. И сэмырабгъумкӀэ хэлъадэ спыхэм нэхъ къыхагъэкӀхэр: Арагорн, Гаджего, Синка джоуэ. ИжьыгъурабгъумкӀэ нэхъ къыхагъэкӀхэр Хъалон, Уэрва, Гуадалупе. Эбро и псыхъуэм, Каталониэм и гъунапкъэм игъунэгъу Микиненса псыхъумэпӀэр щыӀэ гм³, и кӀыхьэгъыр — 110 км. ЦӀыху гъунэгъу щысхэр «Арагон хыуэ» иоджэхэ.