Къаукъаз версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

← Япэ ит зэгъэзэхуэжыныгъэр КъыкӀэлъыкӀуэ зэгъэзэхуэжыныгъэр →

Content deleted Content added

Inline

09:09, 17 ФокӀадэ 2010 версие

Къаукъаз — Еуропэмрэ Азиэмрэ я гъунапкъэм тету, Хы Фlыцlэм, Хы Мыутlэм, Хы Каспийм я зэхуакум дэту. Къаукъаз къушъхьахэм хэт (Къаукъазышхуэм) абы къыбгъэдэлъ шlыпlэхэри иубыду: Ипшъэ Къаукъаз (Къаукъазыпэ), Ишъхъэрэ Къаукъаз (Къаукъазкlыб).

Ипшъэ Къаукъазыр Урысейм хеубыдэ, Курджым икъуэ зытlущым щымыхъукlэ.

Ишъхъэрэ Къаукъазыр Азэрбиджаныр, Апхъазыр, Ермэлыр, Ишъхъэрэ Осетиэр, Курджыр джоуэ хеубыдэ.

Нэхъ лъагэ пlэр — м 5 642 ( lуащхьэмахуэ )

Къэрал хэтхэр

Азэрбиджан	Курджы
Апхъаз	Къушъхьа-Карабах Къэрал
Ермэлы	Нахичеван куей
Ишъхэрэ Осетиэ	Тырку (Къуэкlыпlэ Анатолий)
Аджария

Урысейм иубыдыр:

Адыгей къэрал	Къабардей-Балъкъэр къ.
Дагъыстан къэрал	Къэрэшей-Шэрджэс къ.
Ингуш къэрал	Мычгыш къэрал
Ипшъэ-Осетиэ къэрал	Ставропл (Шъэт-Къалэ) къэрал
Краснодар къэрал

Хэкумэтх

Къаукъазым шlыуэ иубыдыр мин 440 км², абы шlыпlэ хэтхэр: Ипшъэ Къаукъаз (Къаукъазыпэ), Къаукъазышхуэ, Къаукъазкlыб губгъуэхэр (Курамрэ Араксымрэ я псыхъуэхэр, Колхидэмрэ джоуэ), Къаукъаз Цlыкlур, Джавахет-Ермэл бгыхэр (я ипшъэ-къуэкlыпlэ лъэныкъуэр).

Ипшъэ Къаукъазым ипашъхьам Ставропол бгыхэр ит (Нэхъ илъагапlэр lуашъхьа Стрижамент, м 831 хъууэ) Псыжъ-Хы Мыутlэ губгъуэмрэ Тэрч-Гум губгъуэхэмрэ зэхигъэкlыу. Ипшъэ Къаукъазым Тэрчымрэ Сунжэмрэ я зэхуакум тэрч-джабэхэмрэ сунжэ-джабэхэмрэ дэлъ я зэхуакум Алханчурт къуэр ирикlу.

Къаукъазышхуэм икъушъхьа зэхэтыкlэр мэгуэч Къуэхьапlэмкlэ, хомурэ Тэман хы тlыгуныкъуэм къыщыкlэдзауэ дэкlуэурэ lуащхьэмахуэ нэсыху (инэхъ лъагапlэр — м 5 642). Iуашъхьэшхуэ Курытхэмкlэ (lуащхьэмахуэрэ Къэзбэч lуащхьэрэ я зэхуакум), Къуэкlыпlэмкlэ Къэзбэч lуащхьэ идежь къыщыкlэдзауэ Апшерон хы тlыгуныкъуэм нэс ехын кlидзу. Курыт лъэныкъуэр lуашъхьахэм зэву ирокlуэ, къуэкlыпlэмрэ къуэхьапlэ лъэныкъуэхэмрэ бгъуэуэ макlуэхэ. Къаукъазышхуэм иlуашъхьахэм Ипшъэ Къаукъазымрэ Къаукъаз кlыбымрэ зэхагъэкlыр я гъунапкъу ирикlуу.

Лъэпкъхэр

Къаукъаз лъэпкъхэр гуп щыуэ мэгуэчхэ:

Къаукъазыбзэ лъэпкъхэр: абазэхэр, апхъазхэр, авэрхэр, агулхэр, адыгэхэр, арчинхэр, андийхэр, ахваххэр, багулалхэр, бежтинхэр, ботлыхэр, будуххэр, гинуххэр, годоберинхэр, гунзибхэр, даргинхэр, дидойхэр, ингушхэр, каратинхэр, крызыхэр, курджы-джуртхэр, курджыхэр, лэкъхэр, лезгинхэр, мычгышхэр, рутулхэр, табасаранхэр, тиндийхэр, удинхэр, хваршинхэр, хиналугхэр, цахурхэр, чамалалхэр джоуэ, пэмыкlхэри.
тыркубзэ лъэпкъхэр: азэрбиджанхэр, балъкъэрхэр, къэрэшейхэр, къумукъухэр, нэгъуэйхэр, тырку-месххэр.
къэжэрыбзэ (ираныбзэ) лъэпкъхэр: къушъхьа джуртхэр, курдхэр, осетинхэр, талышхэр, тытхэр.
пэмыкl индоеуропей лъэпкъхэр: ермэлыхэр, алыджхэр, урысхэр.

Сурэтылъэ

Файл:Окрестности Шароя.jpg

@@ 1 сатырыр / 1 сатырыр @@
 [[File:Kaukasus.jpg|thumb|220px]]
-'''Къаукъаз''' - [[Еуропэ|Еуропэмрэ]] [[Азиэ|Азиэмрэ]] я гъунапкъэм тету, [[Хы Фlыцlэ|Хы Фlыцlэм]], [[Хы Мыутlэ|Хы Мыутlэм]], [[Хы Каспий|Хы Каспийм]] я зэхуакум дэту. Къаукъаз къушъхьахэм хэт ( Къаукъазышхуэм ) абы къыбгъэдэлъ шlыпlэхэри иубыду: Ипшъэ Къаукъаз ( Къаукъазыпэ ), Ишъхъэрэ Къаукъаз ( Къаукъазкlыб ).
+'''Къаукъаз''' — [[Еуропэ|Еуропэмрэ]] [[Азиэ|Азиэмрэ]] я гъунапкъэм тету, [[Хы Фlыцlэ|Хы Фlыцlэм]], [[Хы Мыутlэ|Хы Мыутlэм]], [[Хы Каспий|Хы Каспийм]] я зэхуакум дэту. Къаукъаз къушъхьахэм хэт (Къаукъазышхуэм) абы къыбгъэдэлъ шlыпlэхэри иубыду: Ипшъэ Къаукъаз (Къаукъазыпэ), Ишъхъэрэ Къаукъаз (Къаукъазкlыб).
 Ипшъэ Къаукъазыр [[Урысей|Урысейм]] хеубыдэ, [[Курджы|Курджым]] икъуэ зытlущым щымыхъукlэ.
@@ 6 сатырыр / 6 сатырыр @@
 Ишъхъэрэ Къаукъазыр [[Азэрбиджан|Азэрбиджаныр]], [[Апхъаз|Апхъазыр]], [[Ермэлы|Ермэлыр]], [[Ишъхъэрэ Осетиэ|Ишъхъэрэ Осетиэр]], [[Курджы|Курджыр]] джоуэ хеубыдэ.
-Нэхъ лъагэ пlэр - м. 5 642 ( [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэ]] )
+Нэхъ лъагэ пlэр — м 5 642 ( [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэ]] )
 == Къэрал хэтхэр ==
@@ 49 сатырыр / 49 сатырыр @@
 == Хэкумэтх ==
-Къаукъазым шlыуэ иубыдыр мин 440 км², абы шlыпlэ хэтхэр: Ипшъэ Къаукъаз ( Къаукъазыпэ ), Къаукъазышхуэ, Къаукъазкlыб губгъуэхэр ( Курамрэ Араксымрэ я псыхъуэхэр, Колхидэмрэ джоуэ ), Къаукъаз Цlыкlур, Джавахет-Ермэл бгыхэр ( я ипшъэ-къуэкlыпlэ лъэныкъуэр ).
+Къаукъазым шlыуэ иубыдыр мин 440 км², абы шlыпlэ хэтхэр: Ипшъэ Къаукъаз (Къаукъазыпэ), Къаукъазышхуэ, Къаукъазкlыб губгъуэхэр (Курамрэ Араксымрэ я псыхъуэхэр, Колхидэмрэ джоуэ), Къаукъаз Цlыкlур, Джавахет-Ермэл бгыхэр (я ипшъэ-къуэкlыпlэ лъэныкъуэр).
-Ипшъэ Къаукъазым ипашъхьам Ставропол бгыхэр ит ( Нэхъ илъагапlэр lуашъхьа Стрижамент, м. 831 хъууэ ) Псыжъ-Хы Мыутlэ губгъуэмрэ Тэрч-Гум губгъуэхэмрэ зэхигъэкlыу. Ипшъэ Къаукъазым Тэрчымрэ Сунжэмрэ  я зэхуакум тэрч-джабэхэмрэ сунжэ-джабэхэмрэ дэлъ я зэхуакум Алханчурт къуэр ирикlу.
+Ипшъэ Къаукъазым ипашъхьам Ставропол бгыхэр ит (Нэхъ илъагапlэр lуашъхьа Стрижамент, м 831 хъууэ) Псыжъ-Хы Мыутlэ губгъуэмрэ Тэрч-Гум губгъуэхэмрэ зэхигъэкlыу. Ипшъэ Къаукъазым Тэрчымрэ Сунжэмрэ  я зэхуакум тэрч-джабэхэмрэ сунжэ-джабэхэмрэ дэлъ я зэхуакум Алханчурт къуэр ирикlу.
-Къаукъазышхуэм икъушъхьа зэхэтыкlэр мэгуэч '''Къуэхьапlэмкlэ''', хомурэ Тэман хы тlыгуныкъуэм къыщыкlэдзауэ дэкlуэурэ [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэ]] нэсыху ( инэхъ лъагапlэр - м. 5 642 ). '''Iуашъхьэшхуэ Курытхэмкlэ''' ( [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэрэ]] [[Къэзбэч lуащхьэ|Къэзбэч lуащхьэрэ]] я зэхуакум ), '''Къуэкlыпlэмкlэ''' [[Къэзбэч lуащхьэ|Къэзбэч lуащхьэ]] идежь къыщыкlэдзауэ Апшерон хы тlыгуныкъуэм нэс ехын кlидзу. Курыт лъэныкъуэр lуашъхьахэм зэву ирокlуэ, къуэкlыпlэмрэ къуэхьапlэ лъэныкъуэхэмрэ бгъуэуэ макlуэхэ. Къаукъазышхуэм иlуашъхьахэм Ипшъэ Къаукъазымрэ Къаукъаз кlыбымрэ зэхагъэкlыр я гъунапкъу ирикlуу.
+Къаукъазышхуэм икъушъхьа зэхэтыкlэр мэгуэч '''Къуэхьапlэмкlэ''', хомурэ Тэман хы тlыгуныкъуэм къыщыкlэдзауэ дэкlуэурэ [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэ]] нэсыху (инэхъ лъагапlэр — м 5 642). '''Iуашъхьэшхуэ Курытхэмкlэ''' ([[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэрэ]] [[Къэзбэч lуащхьэ|Къэзбэч lуащхьэрэ]] я зэхуакум), '''Къуэкlыпlэмкlэ''' [[Къэзбэч lуащхьэ|Къэзбэч lуащхьэ]] идежь къыщыкlэдзауэ Апшерон хы тlыгуныкъуэм нэс ехын кlидзу. Курыт лъэныкъуэр lуашъхьахэм зэву ирокlуэ, къуэкlыпlэмрэ къуэхьапlэ лъэныкъуэхэмрэ бгъуэуэ макlуэхэ. Къаукъазышхуэм иlуашъхьахэм Ипшъэ Къаукъазымрэ Къаукъаз кlыбымрэ зэхагъэкlыр я гъунапкъу ирикlуу.
 == Лъэпкъхэр ==
@@ 59 сатырыр / 59 сатырыр @@
 Къаукъаз лъэпкъхэр гуп щыуэ мэгуэчхэ:
-* '''Къаукъазыбзэ лъэпкъхэр:''' ''абазэхэр, апхъазхэр, авэрхэр, агулхэр, адыгэхэр, арчинхэр, андийхэр, ахваххэр, багулалхэр, бежтинхэр, ботлыхэр, будуххэр, гинуххэр, годоберинхэр, гунзибхэр, даргинхэр, дидойхэр, ингушхэр, каратинхэр, крызыхэр, курджы-джуртхэр, курджыхэр, лэкъхэр, лезгинхэр, мычгышхэр, рутулхэр, табасаранхэр, тиндийхэр, удинхэр, хваршинхэр, хиналугхэр, цахурхэр, чамалалхэр'' джоуэ, пэмыкlхэри.
+* '''Къаукъазыбзэ лъэпкъхэр:''' ''[[абазэхэр]], апхъазхэр, авэрхэр, агулхэр, [[адыгэхэр]], арчинхэр, андийхэр, ахваххэр, багулалхэр, бежтинхэр, ботлыхэр, будуххэр, гинуххэр, годоберинхэр, гунзибхэр, даргинхэр, дидойхэр, ингушхэр, каратинхэр, крызыхэр, курджы-джуртхэр, курджыхэр, лэкъхэр, лезгинхэр, мычгышхэр, рутулхэр, табасаранхэр, тиндийхэр, удинхэр, хваршинхэр, хиналугхэр, цахурхэр, чамалалхэр'' джоуэ, пэмыкlхэри.
 * '''тыркубзэ лъэпкъхэр:''' ''азэрбиджанхэр, балъкъэрхэр, къэрэшейхэр, къумукъухэр, нэгъуэйхэр, тырку-месххэр.''
-* '''къэжэрыбзэ ( ираныбзэ ) лъэпкъхэр:''' ''къушъхьа джуртхэр, курдхэр, осетинхэр, талышхэр, тытхэр.''
+* '''къэжэрыбзэ (ираныбзэ) лъэпкъхэр:''' ''къушъхьа джуртхэр, курдхэр, осетинхэр, талышхэр, тытхэр.''
 * '''пэмыкl индоеуропей лъэпкъхэр:''' ''ермэлыхэр, алыджхэр, урысхэр.''