Jump to content

Мексикэ

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
Мексикэ Штат Зэгуэт
Estados Unidos Mexicanos
Дэмыгъэ Мексикэм
Мексикэм и нып Мексикэм и дэмыгъэ

Кординатхэр: 23°19′00″ с. ш. 102°22′00″ з. д. / 23.316667° с. ш. 102.366667° з. д. (G)

Къэрал уэрэд: «Himno Nacional Mexicano» (Макъ едэӀун (info))
Щыхалъхьар 1810 фокӀадэм и 16
Нэхъышъхьэбзэхэр эспаныбзэ (de facto)
Къалэ нэхъышъхьэр Мехико
Къалэ нэхъ инхэр Мехико, Гуадалахара, Монтеррей, Пуэбла
ӀэнатӀэ хабзэр Президентым и ресбубликэ
Президент Фелипе Калдерон
ШӀыпӀэр
• Псори
 % псым пӀэуэ иубыдыр
14-нэ дунем
1 972 550 км²
2,5
Къэралым и джылэр
• ЗэралъытэмкӀэ (2009)
Ӏувагъыр

111 211 789 цӀыху
55 цӀыху/км²
ВКӀуП
  • КъыхэкӀыр (2008)
  • Зы цӀыхум къытехуэр

$949,576 млрд.  (12-нэ)
$8 914
Сомыр (Валутэр) Мексикэ песо
Интернет-доменхэр .mx
Телефон кодыр +52
Зэманыгъуэхэр -6...-8

    Мексикэ (эсп-бз.: México), ицӀэдыдэр псоуэ: Мексикэ Штат Зэгуэт (эсп-бз.: Estados Unidos Mexicanos) — Ишъхъэрэ Америкэм хэт къэрал, ишъхъэрэмкӀэ и гъунапкъэхэр АШЗ иде ирокӀуэ, ипшъэ-къуэкӀыпӀэм Белизымрэ Гуатемалэмрэ иде ирокӀуэ. Къалэ Ӏаташъхьар - Мехико

    • Еуропейхэм Америкэр къагъуэтам ипэ Мексикэм ишӀыпэм майахэмрэ ацтекхэмрэ къэрал яӀа.
    • 1518 - япэреуэ Мексикэ шӀыпэм эспанхэр тохьар (Хуан Грихалвэ конкистадорым изекӀуэ гупыр).
    • 1519 - эспан дзэ-гуп, Кортес конкистадорым еуэ, Мексикэм ишӀыпӀэм хохьари къалэ Веракрус ешъыр. Хуиту ацтекхэм я къалэ Ӏаташъхьэ Теночтитлан ( Мехико ) дохьари, зауэ ирамгъэкӀуэкӀыу ацтекхэм я пщы Монтесумо еубыд.
    • 1520 - ацтекхэм зауэ яӀат эспанхэм пэуву.
    • 1521 - Кортесым дзэ дэкӀыгъу (нэрыбгэ минипщ хэту) ацтекхэм я къэралыр еубыд.
    • 1522 - Кортесыр Эспаниэ КӀэм иӀаташъхьу, генерал-капитану трагъэувэ.
    • 1524 - Эспаниэ КӀэм Гуатемалэрэ Гондурасрэ хагъэхьа
    • 1810 - 1824 - Мексикэр Эспаниэм хэкӀыну зауэ ирегъэкӀуэкӀ
    • 1821 - къэрал хуит зытраӀуэ
    • 1824 - япэрей конституциэ къыдагъэкӀыр Мексикэ хуит къэралым
    • 1835 - Техас револуциэм яуж Техасыр хокӀыр
    • 1846 - 1848 - Америкэ Штатхэмрэ-Месксикэрэ я зауэ, икӀэм Мексикэм ишӀым иныкъуэр Америкэ Штатхэм яубыдыр.
    • 1910 - 1920 Мексикэ револуцэ.

    Мексикэ лъэпӀкъыр зэрзэфӀэувар индеихэмрэ эспан дэтӀысхьахэмрэ къахэкӀахэм.

    Къэралым дэсыр 111, 2 милыуан ( 2009 гъэмкӀэ )

    Къэрал нэхъ инхэмрэ, джылу дэсымрэ:

    • Мехико - 19 841 916
    • Гуадалахара - 1 646 000
    • Монтеррей - 1 133 814
    • Пуэбла-де-Сарагоса - 1 485 000

    Мексикэр 31 штаткӀэ гуэчауэ щыт, абы пэмыкӀыу зы федеральнэ куэй джоуэ.

    Штат къэс езым яуэ конституциэ яӀа. Куейм иӀаташъхьар джылэм хахыр.

    • Агуакалиентес
    • КӀагъ Калифорниэ
    • Ипшъэ КӀагъ Калифорниэ
    • Кампече
    • Чияпас
    • Чиуауа
    • Коауила
    • Колима
    • Дуранго
    • Гуанахуато
    • Герреро
    • Идалго
    • Халиско
    • Мехико
    • Мичоакан
    • Морелос
    • Наярит
    • Нуэво Леон
    • де Оахака
    • Пуэблэ
    • Керетаро
    • Кинтана Роо
    • Сан-Луис-Потоси
    • Синалоа
    • Сонора
    • Табаско
    • Тамаулипас
    • Тласкала
    • Веракрус
    • Иукатан
    • Сакатекас
    • Мехико къалэ