Jump to content

Къанжэ

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
Къанжэ
Къанжэ
ЩӀэныгъэ хэкӀыгъэхэр
Лъэпкъышхуэ: Псэушъхьэхэр
Типхэр: Кордэхэр
Тип къуэдзэ: ДжабэрыӀэхэр
ХэкӀ: Къуалэбзухэр
ХэкӀыгъуэ: Унэбзу хэкӀыгъуэр
Лъэпкъ: Къуаргъ теплъэ лъэпкъыр
Лъэпкъыгъуэ: Къанжэхэр
ЛӀэужъыгъуэ: Къанжэ
Латин цӀэр
Pica pica
Linnaeus, 1758


Систематикэ
УикилӀэужьыгъуэм


Сурэтхэр
Уикисурэтылъэм

ITIS 179720
NCBI 34924
Pica pica pica

Къанжэ, къандж е къанджэ (лат-бз. Pica pica) — къуаргъ теплъэ лъэпкъым хохьэ.

Къуаргъпщэхум хуэдизынщ. Щхьэр, пщэр, тхыцӀэр, кӀэр — фӀыцӀэщ; ныбэ щӀагъыр — хужьщ; дамэхэм, кӀэм — лыдыфэ къащӀоуэ.

Еуропэм, Азиэм, Африкэм, Америкэм я Ӏыхьэ нэхъыбэм мылъэтэжу щыӀэщ. Зэгуэгъуу мэпсэу.

Щогъуалъхьэ мэз цӀыкӀухэм я гъунэхэм, жыг хадэхэм, паркхэм, псыхъуэ чыцэ зэщӀэкӀахэм, мэз кусэ ӀэрыгъэкӀхэм, нэгъуэщӀ щӀыпӀэхэми. Мэз Ӏувхэм запыӀуедз.

Абгъуэ щӀын пасэу еублэ. Къизышыр анэм изакъуэщ, апщӀэндэхун хъум ар ехъумэ, шынагъуэ гуэр къыкъуэкӀмэ хъыбар ирегъащӀэ.

Ӏусым нэхъыбэу хохьэ хьэпщхупщ, къандрэдзэл, мацӀэ лӀэужьыгъуэхэр, н.къ. Апхуэдэуи Ӏумпэм ящӀкъым дзыгъуэ, джэдыкӀэ, къуалэбзу шыр, унэ джэджьей. ФӀыуэ ялъагъу гъавэ, сэхуран, хъарбыз, хъыуан, удзыжь жылэ. Зэрану къихьым нэхърэ зэрысэбэпыр нэхъыбэ.

Лъэпкъу хъуам къанжэм теухуауэ псалъэжь, псалъэшэрыуэ, таурыхъ е хъыбар яӀэ, адыгэбзэри абыхэм зэрахэту. Къуажэхь:

  • «Уэсым и хужьыр и хужьщ, кӀэгъуасэм и фӀыцӀэр и фӀыцэщ, удзыфэуи мэлыд, кӀэкӀэныр и щӀасэщ, джэдкъурт гъэшынэщ.»
  • «ХьэщӀапэ бзу, бзуужь кӀэ фӀыцӀэ»

Псалъэшэрыуэ:

  • «Къанжэм нэ шыратым "набдзи" жиӀащ.»


  • Брат Хьэсин. Адыгэхэм я къуалэбзу щӀэныгъэр. Черкесск. 2007 гъ.