Къушъхьэджэд
| Къушъхьэджэд | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| ЩӀэныгъэ хэкӀыгъэхэр | ||||||||||||||||
|
||||||||||||||||
| Латин цӀэр | ||||||||||||||||
|
Lyrurus mlokosiewiczi Taczanowski, 1875 | ||||||||||||||||
|
Мысырджэд, Къушъхьэджэд (лат-бз.: Lyrurus mlokosiewiczi, ур-бз.: Кавказский тетерев) — бзу инхэм ящыщ, мэзджэд лъэпкъым ящыщу.
Аплъэпкъыр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Хъум иинагъыр см. 50 - 55 хуэдиз, ихьалъагъыр кг. 1, 1 хуэдиз; ифэр псыфэ-кӀынфӀу иэ фӀыцӀу щыт (цыхэр мы лыду), инашъхьахэм набдзэ хуэду плъыжьу тет, икӀапэ цылъэныкъуитӀыр нэхъ кӀыхьу, гъэчауэ щытхэ, икумкӀэ кӀуэху цыхэр нэхъ кӀэкӀ мэхъухэр. Бзыхэм я инагъыр см. 37 - 42 хуэдиз, я хьалъагъыр кг. 0, 95 хуэдиз, я фэр уэгу щыт гъуэплъ-гъуабджэм кӀынфӀу хэлъу.
Здэпсохэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Урысейм Къаукъаз закъуэра здэпсор, пэмыкӀ къэралхэм: Азэрбиджаным, Ермэлым, Курджым, Тыркум. Куэч бзухэм ящыщкъым, къушъхьахэм я псэупӀэ-хъупӀэхэр м. 3, 300 носыр, абгъуэ здашъхэр м. 2, 600 лъэгагъым фӀэмыкӀыу. Нэхъ кӀасу здыхэсыр пабжъэхэм - аӀуейгъурцхэм хьацыбанэхэм.
Зэрзэпыхьахэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Абгъуэхэр шӀым щашъыр, къушъхьахъум, пабжъэхэм. Абгъуэм ирилъхьар джэдыкӀитху хуэдиз, тесыр бзым изакъуэ, махуэ 25. Гъэ къэс шхьагъусэ кӀэ лъыхъурэ яшъыр. Хъухэр щызэфӀэувэхэр илъэситӀ щырикъум ижей, бзыхэр илъэс ирикъумэ.
Ишхыр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Гъэмахуэм - гъэгъахэр, гъэчхэр, тхьампэхэр, мэракӀуэ, цӀыв Ӏамэ; шӀымахуэм - къэкӀыгъэ-бынджэ, джылэ Ӏамэ.
Зэрхуэсакъыр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Япэреуэ Советхэм къыдагъэкӀа Тхылъ плъыжьым ( 1978 гъэм ) мысырджэдыр "кӀуэд псэушъхьахэм" яхэта. Тхылъ плъыжь 1984 гъэм къыдэкӀам "псэушъхьа кӀуэдхэм" къыхагъэкӀа. Ауэ иджыри къыздынэсым кӀуэдыфынкӀи хъуну. Абы "дэӀапыкъур" цӀыхум ишъакӀуэнымрэ, былым гъэхъунымрэ. Былымым иабгъуэхэмрэ бзучырхэмрэ зэхепӀытӀэ, абы пэмыкӀыу ахъуэхэм я хьахэми мысырджэд куэд яубыдыр, ятхьалэ.