Къущхьэхъуджэд

Къущхьэхъуджэд
ЩӀэныгъэ хэкӀыгъэхэр
Лъэпкъышхуэ: Псэушъхьэхэр Типхэр: Кордэхэр Тип къуэдзэ: ДжабэрыӀэхэр ХэкӀ: Къуалэбзухэр ХэкӀыгъуэ: Джэд теплъэ хэкӀыгъуэр Лъэпкъ: Мэзджэд лъэпкъыр Лъэпкъыгъуэ: Жумэрэкъхэр ЛӀэужъыгъуэ: Къущхьэхъуджэд
Латин цӀэр
Tetraogallus caucasicus Pallas, 1811
Систематикэ УикилӀэужьыгъуэм Сурэтхэр Уикисурэтылъэм ITIS 553829 NCBI {{{1}}}

Tetraogallus caucasicus

Къущхьэхъуджэд, къуршгуэгуш (лат-бз. Tetraogallus caucasicus) — мэзджэд лъэпкъым щыщщ.

Теплъэр

Къаукъазым деж джэд теплъэхэм я нэхъ лӀэужьыгъуэ пӀащэщ, адакъэхэм ч. 3-м къэзышэч къахокӀ. Унэджэдым ещхьщ, зэхэщӀыхьащ, пщэ кӀэщӀщ, щхьэцӀыкӀущ, пагуэ жьабгъуэщ, лъакъуэ кӀэщӀщ гъумщ, дамэхэр гъуабжэ-щхъуафэщ, тхым фӀыцӀэ гъуэжьфэ кусэ Ӏузэхэр хэлъщ. Хулъащхьэм, бгъэгум кусэ къуаншэхэр ирокӀуэ. Жьэгъур, пщэ джабэхэр, дамэ къабзий пхъашэхэр — хужьщ, гъуабжэ-фӀыцӀафу иухыу. КӀэ щӀагъыр хужьыбзэщ.

Здэпсэухэр

Къущхьэхъуджэдхэр Къаукъаз тхышхуэм и къущхьэхъум нэгъуэщӀ щӀыпӀэ щыпсэукъым, эндемикщ, ауэ и гъунэгъу дыдэ лӀэужьыгъуэхэр щыӀэщ Хы Каспий и Ӏуфэхэм, Алтай, Тибет бгылъэм, нэгъуэщӀ щӀыпӀэхэми.

Гъэмахуэм уэсылъэхэм, мылэщхэм я гъунэгъущ, щӀымахуэм нэхъ лъахъшу къох. Щогъуалъхьэ къыр бгъуэнщӀагъхэм, мывэшхуэ щӀагъхэм. ЗэрыкӀэцӀыр 5-8-щ, псори къыхуишкъым. Анэр абгъуэм къытекӀкъым цӀыхур гъунэгъу дыдэу екӀуэлӀами. ТӀэкӀу зэбгъасэмэ, еблэмэ узэрегъэӀэб. Шырхэр цы щабэ Ӏув ятету джэдыкӀэм къопщ.

Ӏусыр

Я Ӏусым хохьэ къэкӀыгъэ зэмылӀэужьыгъуэ 70-м нэс. Псэущхьэ цӀыкӀуфэкӀуу яшхыр мащӀэ дыдэщ. Псы ефэхэкъым.

Тхылъхэр

• Брат Хьэсин. Адыгэхэм я къуалэбзу щӀэныгъэр. Черкесск. 2007 гъ.