Уэтэ

Уэ́тэ (лат-бз. cellula, зэдзэкӀамэ — пэш цӀыкӀу, безынэ) — дунем гащӀэ зиӀу хъуам я зэфӀэтыкӀэм и зэ бжыгъэ нэхъ цӀыкӀудыдэра, езыр-езыру дунем тетыфыр, зэхэкӀыфыр, зэфӀэувэфыр. Псэущхьу хъуар е уэтэбжыгъэхэ — хьэкӀэкхъуэкӀэхэр, къэкӀыгъэхэр, Ӏэргъэбэгухэр — уэтэ бжыгъу зэфӀэтхэ е протистхэмрэ бактериэхэмрэ хуэду зы уэтэу нэхъ зэфӀэтхэкъым. Биологиэм и къудамэ уэтэхэм я дуней тетыкӀэ зыджым и цӀэр — цитологиэ.

Уэтэхэм я зэфӀэтыкӀэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Уэтэ псэущхьу хъуар дунем тетхэр тӀууэ зэхагъэкӀхэ:

прокариотхэр — нэхъ кӀэххэр, эволуциэ екӀуэкӀыгъуэм япэреуэ къэхъуаху къалъытэхэращ.
эукариотхэр — нэхъ щӀыгъуэуэ зэфӀэтхэра, цӀыхум и Ӏэплъэпкъыр зэрзэфӀэт уэтэхэр эукариоту щытхэ.

Теплъэхэм я бжыгъэм емылъытауэ, псэущхьэхэм я уэтэ зэфӀэтыкӀэхэр зы хабзэмкӀэ къокӀуэкӀыр. Уэтэм и фэуэ щытыр плазмалема. И кӀуэцӀым цитоплазмэ ит, абым органоидхэр, ДНФӀ хэтхэ. Уэтэм и органоид къэс езым и мыхьэнэ зэрехьэ, зэхэтху псоми я лэжьыгъэм уэтэм и псэукӀэр къыхокӀ.

ХьэкӀэкхъуэкӀэ уэтэм и теплъэ — (1) Купс, (2) Кугъуэ, (3) Рибосомэ, (4) Везикулэ, (5) Эндоплазмэ ретикулум пхъашэ, (6) Apparatus Golgianus, (7) Микротубул, (8) Эндоплазмэ ретикулум цӀанлъэ, (9) Митохондриэ, (10) Вакуол, (11) Цитоплазмэ, (12) Лисосомэ, (13) Центриол.

	Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ биологиэмкӀэ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм.