Бурч

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
Бурш
Бурш
Буршыр, къэкӀыгъэщӀэныгъэ тхылъымкӀэ зэхэхауэ
ЩӀэныгъэ хэкӀыгъэхэр
Лъэпкъышхуэ: КъэкӀыгъэхэр
Къудамэ: Джылэзэхуэшъа
ХэкӀ: ТӀуанэзэгуэкӀ
ХэкӀыгъуэ: Буршгъагъэ
Лъэпкъ: Бурш
Лъэпкъыгъуэ: Бурш
Латин цӀэр
Piper nigrum L.


Систематикэ
УикилӀэужьыгъуэм


Сурэтхэр
Уикисурэтылъэм

ITIS 18310
NCBI 13216

Бурч (Бурш) (лат-бз. Piper nigrum, ур-бз. Перец чёрный) — гъэ бжыгъэкӀэ псо, жыг-дэжей къэкӀыгъэ.

Ӏарысэ яшъауэ къыкӀагъэкӀыр иджылэм шъхьакӀэ, яужым зэщымыщурэ елэжьу: бурч, бурч хужь, бурч уздыфэ, бурч плъыжьыху къыхахыр (Бурч удзыфэмрэ, плъыжьыхумрэ хуэдэ пэмыкӀ къэкӀыгъэхэми къыхах, зи гугъ екӀуэкӀым зыкӀи пымышъауэ). Ахэр хьаджауэ иэ джылу шхынхэм хэлъэхьа.

Тхыдэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Малабар шӀыпӀэм (иджырей Керала куей), Индиэм и ипшъэ-къуэхьапӀэ лъэныкъуэм, япэм зэреджэтэр Малихабар "Бурч ШӀыпӀэ". Ар хы Ӏуфэ псыгъуэ кӀыхь, бурчыр къыздикӀар абы, икӀыхьагъымкӀэ м. 6 нэсу.

ЗэрзэфӀэт[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Жыг-дэжей, икӀыхьагъымкӀэ м 15 нэсу, илъэбжъэхэр къэлэлэху зэрыдзапӀэхэм ядэ къыдэжу.

Тхьампэхэр икӀагъымкӀэ хуэхъуреуэ, ишъхьамкӀэ хуэпамцӀу щытхэ, зэрызурэ макӀуэхэ, мм 80-100 якӀыхьагъу.

ЦӀыкӀу-цӀыкӀу мэгъагъэ къудамэ кӀыхым (см. 7-10 хъууэ) пыту, псыфэ-гъуэжьыфу иэ хужьу щытху.

Джылэр кумкӀэ зэрызу щытхэ, мм 3-5 ябгъуагъу, удзыфу. щыхъум идежь плъыжь, щагъэгъум фӀыцӀэ мэхъу

Илъэсым тӀо джылэ къэхь, илъэс 25-30-рэ

Сурэтылъэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]