Кроу версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
цӀ Removing Link GA template (handled by wikidata) |
Fixing 3 dead links. |
||
| 42 сатырыр | 42 сатырыр | ||
== Техьэпlэхэр == |
== Техьэпlэхэр == |
||
* [http://www.crownations.net Crow Tribal website] |
* [http://www.crownations.net Crow Tribal website] |
||
* [http://tlc.wtp.net/crow.htm Crow Tribal Council Website] |
* [http://web.archive.org/web/20050204001114/http://tlc.wtp.net/crow.htm Crow Tribal Council Website] |
||
* [http://lib.lbhc.cc.mt.us/ Little Big Horn College Library] |
* [http://web.archive.org/web/20050308044651/http://lib.lbhc.cc.mt.us/ Little Big Horn College Library] |
||
* [http://lib.lbhc.cc.mt.us/about/government/2000.php 2001 Constitution] |
* [http://web.archive.org/web/20090203213509/http://lib.lbhc.cc.mt.us/about/government/2000.php 2001 Constitution] |
||
[[Категориэ:Лъэпкъхэр]] |
[[Категориэ:Лъэпкъхэр]] |
||
13:31, 19 Гъатхэпэ 2017 версие
| Кроу | |
|---|---|
| |
| зэрзэджэжьхэр: | Apsaalooke |
| Лъэпкъпсом и бжыгъэр: | Мин 10 000 хуэдиз |
| Здэпсохэр: | АШЗ-м: Биллингс, Хардин, Боузмен, Миссула, Албукерк, Денвер, Лоренс, Бисмарк, Спокейн, Сиэтл, Чикаго |
| Бзэр: | кроубзэ, инджылыбзэ |
| Диныр: | Лъэпкъ диныжъ |
| Ӏыхьлы лъэпкъхэр: | Сиухэр |
 Кроу Уикисурэтылъэм
| |
Кроу (зэрзэджэжхэр абсэрока иэ апсалокэ (apsáalooke əpsaːloːke) — индей лъэпкъ АШЗ щыпсоу. Яэреуэ яшlыналъу щытар Йелустоным ипсыхъуэм, иджыпсту - резервым мэпсохэ Биллингс къалэм и гъунэгъу (Монтанэ штатым). Лъэпкъ lаташъхьар Кроу-Эйдженсим дэт, Монтанэ штатым.
Тхыдэр
Лъэпкъ апсалокэм яцlэр япэрем мы тэрэзу къызэрагъэкlа хъуа "цlыху-къуагъ" хуэду (абы инджылызхэм зэреджэхэри къыкlа Crow - къуагъ). Тэрэзу зэбдзэкlмэ псалъэм къыкlыр "бзуушхуэм ибын"; апхуэду я лъэпкъ гъунэгъу хидатсахэр яджэт. Бзу шхуаlар дунейм темытыжьу хъун, исурэт къаlутэмкlэ икlапэр гуахъуэм хуэду щытт къанджэ-пэкъуафцlэм иэ мэзкъанджэм ехьчу.
Япэреуэ еуропейхэм щыпэкlэхуахэр 1743 гъэм, иджырей къалэ Хардиным ипэмыджыжьу (Монтанэ штатым) - Канадáм щыщ фрэнджху къыкlэкlахэ, зэкъуэш Ла Верандри, лъэпкъым цlэ траlуар beaux hommes, "цlыху дахэ". Езы кроухэм (апсалокэхэм) еуропейхэм траlуар baashchíile "цlыху нэгъуэжь".
Шъэныгъэ-азэгъуэ гуэрэхэм кроухэмрэ хидатсахэмрэ я пэсырей шlыналъэр Миссисипи къыздыкlидзэм и ишъхъэрэ лъэныкъуэм Мннесотэм иэ Висконсиным; адрейхэм Уиннипегм Манитобе идежь. Яужым кроу-хидатсахэр куэчахэ Ишъхърэ Дакотомкlэ, абдежьым кроухэр хидатсахэм яхокlхэри къуэхьпlэ лъэныкъуэмкlэ йожьэхэ. Монтанэмрэ Уайомингымрэ идежь тlыса нэуж лъэпкъыр "къушъхьа кроурэ" "псыхъуэ кроурэ" зэхокlхэр.
Псоукlэр
Кроухэм я унэхэр - типи, домбеяфэхэмрэ чы гъумхэмрэ къыхэшъыкlауэ. Кроухэр адрей лъэпкъхэм нэхъри нэхъ цlэрыlу щыт я типихэм я инагъымкlэ. Икlуэцlым ихъуреягъкlэ уэншокхэр ираубгъуэт, икум нафlэр иту, lугъуэр типим ишъхьа гъуанэ иlамкlэ икlт. Кроу унагъуэ куэдым иджыри къыздынэсым типихэм кlэсу мэпсохэ, нэхъыбу куэчу псохэм.
Бзылъхугъэхэмрэ хулъхугъэхэмрэ я щыгъыныр зэшъхьащыкlт. Бзылхугъэхэм я зэгъалъэхэр (бохцей) еуропейхэм яде къащэху шэкlхэмкlэ ядт иэ домбеяфэ, шъыхьыфэм къыхахт, шъыхьыдзэхэр траду. Лъакъуэфlэлъхьу мокасинхэмрэ лъей кlэкl (леггин джоуэ) зэрахьат. Хулъхугъэхэм я щыгъыныр нэхъыбэм джанэ, лъей, плъэlурыдз иэ шхэlан, мокасин джоуэ зэфlэлъа. Я шъхьацхэр кlыхьу зэрахьар, зэзэмызэкlэ шlым нэсу, згуэрэхэр халъхьурэ ягъэдахэт.
Кроухэр адрей индей-лъэпкъ Ишъхърэ губгъуэм исахэм ялъытамэ нэхъ къуэлеуэ щытахэ шыхэмкlэ. 1914 гъэм зэрыхъухэтэр мин 4, ауэ 1921 гъэм идежь миным нэсахэ, абы пэмыкlыу куэду хьа яlыгъа, адрей лъэпкъхэм ялъытамэ кроухэм хьал яшхтэкъым.
Лъэпкъыр къызхэкlыр бзылъхугъэмкlэ ялъытэт, абы пэмыкlыу лlым къыча нэуж ифызым иунэм кlуэуэ кlэтlысхьажьт. Бзылъхугъэхэм лъэпкъым lанатlэ куэд яlат.
Здэпсохэр
Джылу зэрыхъухэр мин 10. Здэпсохэр: Биллингс, Хардин, Боузмэн, Миссула, Албукерк, Денвер, Лоренс, Бисмарк, Спокейн, Сиэтл, Чикаго.