Фолклэнд тӀыгухэр

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
‎(Фолклэнд тIыгухэр къызыхэкӀар)
Фолклэнд тӀыгухэр
ин-бз. Falkland Islands
исп-бз. Islas Malvinas
Дэмыгъэ Фолклэнд тӀыгухэм
Фолклэнд тӀыгухэм и нып Фолклэнд тӀыгухэм и дэмыгъэ

Кординатхэр: 51°41′00″ с. ш. 59°10′00″ в. д. / 51.683333° с. ш. 59.166667° в. д. (G)

Гоуидзэр: «"Song of the Falklands (Фолклэндхэм я уэрэд)"»
Къэрал уэрэд: «God Save the Queen» (Макъ едэӀун (info))
Щыхалъхьар 1833
Нэхъышъхьэбзэхэр инджылыбзэ
Къалэ нэхъышъхьэр Стенли
Къалэ нэхъ инхэр Стенли
ӀэнатӀэ хабзэр конституциэ пэштыхьей
Пэштыхьэ
Генерал-губернатор
Премьер-министр
Елизавета II
Сандрэ Тайлер-Хьейвуд
Дэвид Кемерон
ШӀыпӀэр
• Псори

12 200 км²
Къэралым и джылэр
• ЗэралъытэмкӀэ (2012)
Ӏувагъыр

2,932[1] цӀыху
0,24 цӀыху/км²
ВКӀуП
  • КъыхэкӀыр (2007)
  • Зы цӀыхум къытехуэр

$164.5 миллиуан  (222-нэ)
$55 400
Сомыр (Валутэр) Фолклэнд фунт (FKP)
Интернет-доменхэр .fk
Телефон кодыр +500
Зэманыгъуэхэр -4
Фолклэнд тӀыгухэр Уикисурэтылъэм

Фолклэнд тӀыгухэр (ин-бз. Falkland Islands, исп-бз. Islas Malvinas) — Ипшъэ Америкэм хэт къэрал. Къалэ нэхъыщхьэр — Стенли. Къэралым хеубыдэр хы тӀыгу зэкъом. Хы тӀыгухэр Атлантикэ хышхуэм и ипшэ лъэныгъуэмкӀэ гъэзахэщ. ЩӀыпӀэр Британиэшхуэм и хамэ щӀыпӀахэм язщ. Ауэ щӀыпӀэр Архентинэм и ейуэ ебж.

Хэкумэтх[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Фолклэнд тӀыгухэм хеубыдэ хы тӀыгу ину тӀурэ, нэхъ цӀыкӀуу 776-рэ. Архипелагыр Ипшъэ Америкэм и дыгъэкъуэкӀыпӀэ лъэныкъуэмкӀэ 463 километркӀэ ӀугъэзыкӀащ.

И инагъыр — 12 200 км² мэхъу. Хы Ӏуфэм и кӀыхьагъыр 1 300 км нос.

Нэхъ Ӏэта дыдэу иӀэ пӀэр — бгы Усборн (705 м), ар хы тӀыгу ДыгъэкъуэкӀыпӀэ Фолклэндым тетщ.

Хы тӀыгухэм псы ежэх ин яӀэхэкъым, ауэ псы жьгъей куэд яӀэхэщ.

Нэхъ ин тӀыгухэр:

Хы тӀыгухэр
(адыг.)
Хы тӀыгухэр
(инджыл.)
Хы тӀыгухэр
(эсп.)
Инагъыр,
км²
Жылэ,
цӀыху (2006)
1 Баррен Barren Island Isla Pelada 11,5
2 Бивер Beaver Island Isla San Rafael 48,56
3 ДыгъэкъуэкӀыпӀэ Фолклэнд East Falkland Isla Soledad 6605 2786
4 Джордж George Island Isla Jorge 24
5 ДыгъэкъухьэпӀэ Фолклэнд West Falkland Isla Gran Malvina 4532 127
6 Каркасс Carcass Island Isla del Rosario 18,94
7 Кеппел Keppel Island Isla Vigía 36,26
8 Лайвли Lively Island Isla Bougainville 55,85
9 Нью Айлэнд New Island Isla de Goicoechea 11,81
10 Пеббл Pebble Island Isla Borbón 103,36
11 Саундерс Saunders Island Isla Trinidad 131,6
12 Спидуелл Speedwell Island Isla Águila 51,5
13 Уедделл Weddell Island Isla San José 265,8

ТӀыгухэм щопсохэ куэду — вымпӀухэр, албэтросхэр, нэгъуэщӀ бзухэр. КъэӀэпхъуа колонизаторхэм къыздашауэ хы тӀыгум бжэн куэд щыӀэщ.

Хы Ӏуфэхэм деж зэмылӀэужыгъуэ хы къэкӀыгъэрэ псэущхьэ куэдрэ хэсхэщ.

Тхыдэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

ТӀыгухэр 1591 гъэм къызэӀуихауэ ябж инджылыз хырыс Джон Девис. Ауэ эспанхэми япэу хы тӀыгухэр зэӀуахахэу ябж. ЦӀыху а зэманхэм абы щыпсоуахэкъым.

Зэман зэманкӀэ Британиэшхуэмрэ Испанымрэ хы тӀыгухэр зэӀапаххэу щытащ, ауэ щхьэжи щӀыпӀэр и ейуэ ибжыжт.

1982 гъэм хы тӀыгухэм щхьа инджылыз-архентинэ зауэ къэхъеящ. Архентинэм хы тӀыгухэр зэпиубыдыжыпэн щхьа мэлыжьыхым и 2, хы тӀыгухэр иубыдащ. Абы къыхэкӀыу Британиэшхуэм хы тӀыгухэм я деж ӀэщэкӀэ ухуа кхъухьышхуэ игъэкӀуащ, къэрукӀэ хы тӀыгухэр яубыдыжын щхьа.

Зауэр иухащ Архентинэ хэнэу, ауэ иджыри къыздэс хы тӀыгухэр и ейуэ ебж.

Иджырей зэманым хы тӀыгухэм щхьа Британиэшхуэмрэ Архентинэмрэ иджыри зоныкъуэкъухэр.

Британиэм хы тӀыгухэм абы къыхэкӀу и дзэхэр нэхъыбэ щещӀ. Абы къыхэкӀыуи Архентинэр нэхъри йоныкъуэкъу Британиэшхуэм.

Жылэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Жылэ ис бжын 2012 гъэм ирагъэкӀуэкӀам къызэрыхэкӀкӀэ Фолклэнд хы тӀыгухэм щыпсо цӀыхухэр 2 932 мэхъухэ. Абы щыщу къалащхьэ Стенли 2 115 цӀыхур дэсщ.

Нэхъыбэу щыпсо лъэпкъхэр — инджылызхэр, шотландхэр, ирландхэр, норвегхэр, эспанхэращ.

ЦӀыху исым и нэхъыбапӀэр инджылыбзэкӀэ мэпсалъэхэ, эспаныбзэкӀэ псалъэ куэди щопсо.

  • 1931 — 2392 чел.
  • 1946 — 2239 чел.
  • 1953 — 2230 чел.
  • 1972 — 1957 чел.
  • 1980 — 1813 чел.
  • 1986 — 1916 чел.
  • 1991 — 2091 чел.
  • 1996 — 2564 чел.
  • 2001 — 2913 чел.
  • 2006 — 2955 чел.
  • 2008 — 3140 чел.
  • 2012 — 2840 чел.

Экономикэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Фолклэнд тӀыгухэм я экономикэр нэхъ епхащ - бжэн зехуэным. ЗэрабжымкӀэ хы тӀыгухэм 500 000 бжэну щызэрахуэр. Абы нэмыщӀ бдзэжьей ещэным пщӀэщхуэ иӀэщ.

Хы Ӏуфэм деж фэтыджын щӀым къыщыщӀах.

Сурэтылъэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]

Гулъытэгъуэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]