НапэкӀуэцӀ ТхьэлӀыкӀуэ Мыхьэмэд и япэрей тхыгъэ щытыкӀэм хэплъэн

{{Person|цӀэр=Мыхьэмэд бин Абдуллахь|сурэт=Dark vignette Al-Masjid AL-Nabawi Door800x600x300.jpg|псалъэкӀэтхэ="Мыхьэмэд, Тхьэм и лӀыкӀуэ."|дин=[[Ислъам]]|лъэпкъ=Хьэрып (Къурэйш)|дамыгъэ=Muhammad_Seal.svg|Commons=Muhammad|къэрал зыщыщтэр=Хьэрыпые (Мэччэ, Мэдинэ)}}'''ТхьэлӀыкӀуэ Мыхьэмэд''' ({{lang-ar|مُحَمَّد}}) — [[Хьэрып]] дин пащэ, социал-реформист, дзэпщ, политикист. Мыслъымэнхэм я фӏэщ мэхъу Тхьэм тхьэлӀыкӀуэ (бегъымбар) куэд, псалъэм папщӏэ, [[Ибрэхьим]], [[Хьисэ-Мэсыхь|Хьисэ]], Мыхьэмэд, къигъэкӏуауэ цӏыхухэм гъуэгу захуэ ирагъэлъагъун икӏи хабзэ тэмэм ирагъэщӏэн папщӏэ. Ислъамым деж Мыхьэмэдыр иужьрей бегъымбару ялъытэ.<ref name=":0">Muhammad Mustafa Al-A'zami (2003), ''The History of The Qur'anic Text: From Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments'', ss. 26–27. UK Islamic Academy. <nowiki>ISBN 978-1872531656</nowiki>.</ref> [[КъурӀан|Къурӏэн]]<nowiki/>ыр мыслъымэнхэм я тхылъ лъапӏэщ.<ref name=":1">Nasr, Seyyed Hossein (2007). "Qur'an". ''Encyclopædia Britannica Online''.</ref> Мыслъымэнхэм я фӏэщ мэхъу Къурӏэныр бегъымбар Мыхьэмэд мелыӏыч [[Джэбрэил]] къыхуихьауэ. [[Ислъам|Мыслъымэн]]<nowiki/>хэм хабзэу яӀэщ бегъымбар Мыхьэмэд и цӀэр къыщраӀуэкӀэ "саллаллахьу алэйхьи уэ сэллэм" жаӀэу.

== Биографие ==
Бегъымбар Мыхьэмэд 570 гъэм Мэччэ къалэм къыщалъхуащ. И анэ Аминэ дунейм ехыжащ ар илъэсих щыхъум. Абы и ужькӏэ, и адэшхуэ Ӏэбдул-Мутӏэлиб хуэсакъащ, ауэ ари дунейм ехыжащ. Ӏэбдул-Мутӏэлиб и ужькӏэ, Мыхьэмэд и адэ къуэш Абу Тӏэлиб Мыхьэмэд хуэсакъащ.<ref name=":2">[https://www.icorlando.org/pdfs/muhammad_martin_Lings.pdf Lings, Martin. Muhammad, his life based on the earliest sources.]</ref>

Щӏалэ цӏыкӏуу, Мыхьэмэд и адэ къуэшым и гъусэу сату гъуэгуанэхэм тетащ. Ар хьэрыпхэм я тхьэ куэд зиӏэ диным арэзы техъуэртэкъым икӏи зы Тхьэ закъуэм и фӏэщ хъурт. Абы къыщынэмыщӏауэ, хьэрыпхэм я хабзэ гуэрхэр, псалъэм папщӏэ хъыджэбз цӏыкӏухэр яукӏыныр, емыкӏушхуэу икӏи къыкӏэрыхуауэ къилъытэрт. Абы куэдрэ Хьирэ Бгым дэкӏырт, езыр-езыру гупсысэну. 610 гъэм, илъэс плӏыщӏым иту, медитацэ щищӏым, абы Джэбрэил ӏущӏащ икӏи КъурӀэным и япэ Іэятхэр къыхуехащ:

''"Къеджэ, уи Тхьэу псори къэзыгъэщIам, цIыхур ткIуэпс пцIам къыхэзыгъэщIыкIам и цIэкIэ къэубли! Къеджэ! Уи Тхьэр я нэхъ такIуэщ, Аращ цIыхур къэлэмкIэ тхэуэ езыгъэсар, цIыхум имыщIэри езыгъэщIар."''<ref>Къурӏан 96:1-5</ref>

Мыхьэмэд и унэм игъэзэжри и щхьэгъусэ Хъэдиджэ къыжриӏэжащ къэхъуар.<ref name=":2" /> Япэ щӏыкӏэ, Мыхьэмэд КъурӀэныр и унагъуэмрэ и ныбжьэгъу гъунэгъухэмрэ яхуиӏуэтэжу щытащ. Ауэ зэман дэкӏри, абы цӏыхубэм яхэту жиӏащ езыр Тхьэм и лӏыкӏуэу. Мыхьэмэд жиӏэрт цӏыхухэм ягу иримыхь Ӏуэху куэд, псалъэм папщӏэ: "Зы Тхьэ закъуэщ щыӏэр", "Бзылъхугъэхэми яӏэщ хуитыныгъэ", "ПщылӀхэри цӏыхущ". Мэччэ дэс цӏыху куэдым ягу ирихьыртэкъым Мыхьэмэд жиӏэхэр. Ауэ щыӏэт абы и уазхэм едаӏуэу, и псалъэхэм едэӏу цӏыхухэри. Мы цӏыхухэрат япэ дыдэу мыслъымэн хъуахэр. Мэччэ къалэ и пашэхэм мыслъымэн хъуахэр яукӏырт, ягъэпщылӏырт, Мыхьэмэд и псалъэхэр ямыгъэбэгъуэн щхьэкӏэ, ауэ ахэр къехъулӏакъым.

Мыхьэмэд ирагъэблэгъащ Мэдинэ, Хьэрып щӏыналъэм хыхьэ нэгъуэщӏ зы къалэм. Абы мурад ищӏащ абы кӏуэну, нэхъ шынагъуэншэти. Мэдинэ дэсхэр мыслъымэн хъуащ икӏи Мыхьэмэд я унафэщӏу къащтащ. Мэччэ и пашэхэм унафэ ящӏащ Мыхьэмэд яукӏыну, Мэдинэри зэтракъутэну, абы къыхэкӏыу дзэшхуэ зэхуашэсащ Мэдинэ техьэну. Зауэ куэд екӏуэкӏащ Мэдинэ мыслъымэнхэмрэ Мэччэ мушрикхэмрэ я зэхуаку, икӏэм-икӏэжым мыслъымэнхэр текӏуащ икӏи Хьэрып щӏыналъэм ис псори мыслъымэн хъуащ. Мыхьэмэд тхыгъэхэр иригъэхьащ дуней псом и унафэщӏхэм, псалъэм папщӏэ, Ромэ Императорым, Перс Пащтыхьым, Эфиопиэм и Пщышхуэм. Эфиопиэм и Пщышхуэм къищтащ Мыхьэмэд и ислъам ирихьэлӏэныр икӏи мыслъымэн хъуащ.

Мыхьэмэджиӏащ езыр дунейм ехыжа нэужь ислъамыр дуней псом зэрыщызэлъыӀэсэнур. Ар 632 гъэм дунейм ехыжащ. И лӏэгъуэм, иужьрей уазыр итащ икӏи жиӏащ мыгувэу зэрылӏэнур. Ар дунейм ехыжа нэужь, ислъамыр псынщӏэу дуней псом щызэлъащӏысащ, псом хуэмыдэу Африкэм, Азиемрэ Европэмрэ. Ислъамыр дуней псом щынэхъ псынщӏэу зызыубгъу динщ.

== Гулъытэгъуэ ==
[[Категориэ:Ислъам]]
[[Категориэ:Мыслъымэнхэр]]