Азиэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
цӀ 20 версий: importing articles from Incubator |
цӀ r2.6.5) (робот добавил: ay, bjn, frr, gag, map-bms, pfl, rue, rw, sc удалил: ksh изменил: arz, as, chr, or |
||
147 сатырыр | 147 сатырыр | ||
[[ar:آسيا]] |
[[ar:آسيا]] |
||
[[arc:ܐܣܝܐ (ܝܒܫܬܐ)]] |
[[arc:ܐܣܝܐ (ܝܒܫܬܐ)]] |
||
[[arz: |
[[arz:اسيا]] |
||
[[as: |
[[as:এছিয়া]] |
||
[[ast:Asia]] |
[[ast:Asia]] |
||
[[ay:Asya]] |
|||
[[az:Asiya]] |
[[az:Asiya]] |
||
[[bar:Asien]] |
[[bar:Asien]] |
||
158 сатырыр | 159 сатырыр | ||
[[bg:Азия]] |
[[bg:Азия]] |
||
[[bi:Asia]] |
[[bi:Asia]] |
||
[[bjn:Asia]] |
|||
[[bm:Asia]] |
[[bm:Asia]] |
||
[[bn:এশিয়া]] |
[[bn:এশিয়া]] |
||
168 сатырыр | 170 сатырыр | ||
[[cdo:Ā-ciŭ]] |
[[cdo:Ā-ciŭ]] |
||
[[ceb:Asya]] |
[[ceb:Asya]] |
||
[[chr: |
[[chr:ᏓᎶᏂᎦᏍᏛ]] |
||
[[ckb:ئاسیا]] |
[[ckb:ئاسیا]] |
||
[[co:Asia]] |
[[co:Asia]] |
||
194 сатырыр | 196 сатырыр | ||
[[fr:Asie]] |
[[fr:Asie]] |
||
[[frp:Asia]] |
[[frp:Asia]] |
||
[[frr:Aasien]] |
|||
[[fur:Asie]] |
[[fur:Asie]] |
||
[[fy:Aazje]] |
[[fy:Aazje]] |
||
[[ga:An Áise]] |
[[ga:An Áise]] |
||
[[gag:Aziya]] |
|||
[[gan:亞洲]] |
[[gan:亞洲]] |
||
[[gd:Àisia]] |
[[gd:Àisia]] |
||
238 сатырыр | 242 сатырыр | ||
[[ko:아시아]] |
[[ko:아시아]] |
||
[[krc:Азия]] |
[[krc:Азия]] |
||
[[ksh:Aasije]] |
|||
[[ku:Asya]] |
[[ku:Asya]] |
||
[[kw:Asi]] |
[[kw:Asi]] |
||
252 сатырыр | 255 сатырыр | ||
[[lt:Azija]] |
[[lt:Azija]] |
||
[[lv:Āzija]] |
[[lv:Āzija]] |
||
[[map-bms:Asia]] |
|||
[[mg:Azia]] |
[[mg:Azia]] |
||
[[mhr:Азий]] |
[[mhr:Азий]] |
||
279 сатырыр | 283 сатырыр | ||
[[oc:Asia]] |
[[oc:Asia]] |
||
[[om:Asia]] |
[[om:Asia]] |
||
[[or: |
[[or:ଏସିଆ]] |
||
[[os:Ази]] |
[[os:Ази]] |
||
[[pag:Asia]] |
[[pag:Asia]] |
||
285 сатырыр | 289 сатырыр | ||
[[pap:Asia]] |
[[pap:Asia]] |
||
[[pdc:Asie]] |
[[pdc:Asie]] |
||
[[pfl:Asie]] |
|||
[[pih:Asya]] |
[[pih:Asya]] |
||
[[pl:Azja]] |
[[pl:Azja]] |
||
298 сатырыр | 303 сатырыр | ||
[[roa-tara:Asie]] |
[[roa-tara:Asie]] |
||
[[ru:Азия]] |
[[ru:Азия]] |
||
[[rue:Азія]] |
|||
[[rw:Aziya]] |
|||
[[sa:एशिया]] |
[[sa:एशिया]] |
||
[[sah:Азия]] |
[[sah:Азия]] |
||
[[sc:Asia]] |
|||
[[scn:Asia]] |
[[scn:Asia]] |
||
[[sco:Asie]] |
[[sco:Asie]] |
12:52, 21 Гъатхэпэ 2011 версие
Азиэ — дунейм инэхъ ин лъэныкъуэ, Еуропэм дэкlыгъуэ Еуразиэ материку зэхохьахэ. Иинагъыр - милыуан км² 43, 4 хуэдиз. Джылу исыр - милыуан 3, 981 (2007 гъэмкlэ).
Шlыпlэмрэ гъунапкъэхэмрэ
Нэхъыбэкlэ къуэкlыпlэ лъэныкъуэм хэт (Чукот хы тlыгу ныкъуэм щымыхъукlэ), Экуаторым ишъхъэрэмкlэ пэщылъу. Еуропэмкlэ игъунапкъэр Урал къушъхьахэмкlэ къыщыкlадзэри Мугоджарым, Эмба псыхъуэмкlэ, Хы Каспиимкlэ, Аракс псыхъуэмкlэ, Хы Фlыцlэмрэ Мраморномкlэ яужкlэ lузэв Босфорымрэ Дарданеллэхэмрэ ирагъакlуэ. Африкэм Азиэр Суэц lашъхьамкlэ пышъауэ щыт, Ищъхъэрэ Америкэм хэзгъэкlыр Беринг lузэвым.
Гъунапкъищ щыlам пэмыкlху алтернэтиву щытхэ, хэкумэтх гъунапкъэм темыху:
- Гъунапкъэ А къыхэгъэкlар - Урал къушъхьахэмкlэ Урал псыхъуэмрэкlэ ирокlуэ
- Гъунапкъэ В къыхэгъэкlар - Гум-Маныч губгъуэмкlэ ирокlуэ, Хы Мыутlэмкlэ хыхьу яужкlэ.
- Гъунапкъэ С къыхэгъэкlар - Къаукъаз lуашъхьахэмкlэ ирокlуэ.
Хэкумэтх
Иlуфэхэр Ишъхъэрэ Океаным, Индиэ Океаным, Шъэху Океаным lулъхэ, абыхэм пэмыкlыу шlыпlэ курыт хыхэр Атлантик Океаным еуэ (Хы Мыутlэ, Хы ФӀыцӀэ, Хы Мрамор, Хы Эгей, Хы Курыт). Псыхъуреуэ хэтхэр Хы Каспий, Хы Арал, Балхаш пэмыкlхэр джоуэ. Псыхъурей Байкалым дуней псом ипсыхъуреуэ хъуам псынэпс ярытым нэхъри нэхъыбэ иlыгъ; Байкалым 20% дуней псом ипсынэпсыр ит. Хы Лlар дуней псом ишlыпlэ нэхъ кууэ щыт (м. - 405 дуней хым нэхъри нэхъ лъахъчу щыт.) Азиэм иlуфэр нэхъыбэм занкlыу ирокlуэ, хы тlыгуныкъуэ нэхъ ину къыхэкlхэр - Азиэ Цlыкlу, Аравий, Индостан, Корей, Камчаткэр, Чукоткэр, Таймыр... Азыэ lуфэм нэхъ гъунэгъу бгъэдэль хы тlгу нэхъ инхэр (Зондышхуэхэр, Новосибирхэр, Сахалин, Ишъхъэрэ Шlыгу, Тайуан, Филиппинхэр, Хайнан, Шри-Лáнка, Японхэр). Зэхэту зэрыхъур шlыуэ милыуан 2 км².
Хэкумэтхымкlэ зэргуэчыр
Къуэхьапlэ Азиэ (Япэрыт Азиэ)
Хиубыдэхэр: Ипшъэ Къаукъаз, Иран, Ермэлы, Азиэцlыкlу къушъхьахэр, Аравий ха тlыгуныкъуэмрэ Левантымрэ, политикамкlэ лъэныкъуищ хеубыдэ - Къуэкlыпlэ Гъунэгъур (Африкэм ер хэмыту), Къуэкlыпlэ Курытыр, Къаукъаз Кlыбыр (Ипшъэ Къаукъаз)
Къэрал хэтхэр:
|
Ипшъэ Азиэ
Хиубыдэхэр: Индостан хы тlыгуныкъуэмрэ Гималай къушъхьахэмрэ, Шри-Лáнка хы тlыгумрэ пэмыкl нэхъ цlыкlу хэмрэ джоуэ
Къэрал хэтхэр:
Ипшъэ-Къуэкlыпlэ Азиэ
Индокитай хы тlыгу ныкъуэр хеубыдэ, Малай хы тlыгухэр дэкlыгъу
Къэрал хэтхэр:
Къуэкlыпlэ Азиэ
Хиубыдэхэр: Урысейм - Къуэкlыпlэ Джыжьэр, Китайр, Тайуан хы тlыгур, Япон хы тlыгухэр, Корей хы тlыгу ныкъуэр, Монголыр джоуэ. Iуфу хъуар Шъэху океанум lулхэ, ишlыпэхэр къшъхьа-губгъурэ зэхэт, субтропикрэ, тропикхэмрэ хиубыду.
Къэрал хэтхэр:
Курыт Азиэ
Ишlыпlэм инэхъыбэр губгъуэгъуа иэ пшахъуалъу щыт. Къушъхьа Памирыр, Тан-Шаныр джоуэ хеубыдэ, Туран губгъуэри хэту.
Къэрал хэтхэр:
Ишъхъэрэ Азиэ
Урысейм Сыбыр лъэныкъуэр псоуэ еубыдыр