Убыхыбзэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
27 сатырыр | 27 сатырыр | ||
== Тхыпкъылъэхэр == |
== Тхыпкъылъэхэр == |
||
[[Кирил тхыпкъылъэ|Кирил тхыпкъэхэмкӀэ]] зэхэгъувар — |
|||
{| class="wikitable" |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | А а |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Бъ бъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | В в |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Въ въ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Гу гу |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Гь гь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ѓ ѓ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғ ғ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғу ғу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғъ ғъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғъу ғъу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғь ғь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҕ ҕ |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ду ду |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Џ џ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҽ ҽ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҼӀ ҽӀ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | S s |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Жу жу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӝ ӝ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӟ ӟ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӟу ӟу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | И и |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ј ј |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | К к |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ку ку |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Кь кь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀ кӀ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀу кӀу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀь кӀь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қ қ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қу қу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қъ қъ |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қъу қъу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қь қь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀ қӀ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀу қӀу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀъ қӀъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀъу қӀъу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀь қӀь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӆ ӆ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ӅӀ ӆӀ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | М м |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Мъ мъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | О о |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҩ ҩ |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | П п |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | С с |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҫ ҫ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҫу ҫу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ту ту |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀ тӀ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀу тӀу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | У у |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Уъ уъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳ ҳ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳу ҳу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳъ ҳъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳъу ҳъу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳь ҳь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ЦӀ цӀ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҵ ҵ |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ЧӀ чӀ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҹ ҹ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҹу ҹу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҸӀ ҹӀ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҸӀу ҹӀу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Шу шу |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӏ Ӏ |
|||
| colspan="5" | |
|||
|} |
|||
[[Латин тхыпкъылъэ|Латин тхыпкъэхэмкӀэ]] зэхэгъувар — |
[[Латин тхыпкъылъэ|Латин тхыпкъэхэмкӀэ]] зэхэгъувар — |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
18:10, 27 ЩӀышылэ 2020 версие
Убыхыбзэ | |
---|---|
Зэрзэджэр: | tʷaχəbza |
Къэралхэр: | Убых хэку, XIX лъэхъэнэм и кум щыкӀэдзауэ Тыркум |
Хэкухэр: | Къаукъазым хы ФӀыцӀэм Ӏулъ Ӏуфэр, Тыркум — Балыкесир |
Дунем тетыжькъым: | 1992 гъэм Тевфик Есенч дунем ехыжьа — яужырей бзэр зышъу къэнэжьатэр |
Классификациэ | |
Категориэ: | Еуразиэм и бзэхэр |
Ишъхъэрэкъаукъаз унагъуэшхуэ (псом къамылъыта) | |
Тхыбзэр: | Тхыбзэншэ |
Бзэ кодхэр | |
ISO 639-1: | — |
ISO 639-2: | — |
ISO 639-3: | uby |
Убыхыбзэ (уб-бз. tʷaχəbza — туахэбза) — дунем темытыжь бзэ, абазэ-адыгэбзэ унагъуэм я щыщ. Убых лъэпкъым яуэ, 1990 гъэм нэгъунэ ирапсалъу.
Убыхыбзэр здызэфӀэувауэ драпсалъэтэр Хы ФӀыцӀэм и Ӏуфэм, Ишъхъэрэ Къаукъазым, иджыпсту урысыбзэ здызэрахьэ лъэныкъу щыт ПсышӀуап (Лазаревскэ), Курыт, Хъуэпсэ къедзыгъуэхэр Щачэ-къалэм. 1860 гъэхэм Къаукъаз зауэр щыухым идежь Убых лъэпкъыр Тыркум ирагъэкӀа. Мы куэду, къэнэжьа тӀэкӀур адыгэ иэ абазэ къуаджэхэм хагъэтӀысхьурэ яхэгъуэщыхьахэ. Апхуэдурэ убыхыбзэм и шӀыналъэр фӀэкӀуэда.
Убыхыбзэр зышъэжьу икӀэм изакъу къэнэжьа Тефик Есенчыр 1992 гъэм дунем ехыжьа Тыркум щыпсэуауэ.
Убыхыбзэр зэрагъэшъагъуэр и фонетикэмкӀэ - 84 согласнэ макъу иӀа (абыхэм плӀыр мы убыху, псалъэ хамэхэм шъхьакlэ, бзэм къыихьахэр), гласну тӀу къуэдей ( «а» кӀыхьу «а» кӀэкӀыу ). Убыхыбзэм нэхъыбу согласнэ зиӀа бзэуэ яшъэр "койсаныбзэхэм" Ипшъэ Африкэм щыпсоу лъэпкъхэм ябзэхэра.
Тхыпкъылъэхэр
Латин тхыпкъэхэмкӀэ зэхэгъувар —
А а | Ә ә | B b | Bƹ bƹ | C c | Ç ç | Ç' ç' | Č č | ||
Čw čw | Č' č' | Čw' čw' | Ċ ċ | Ċ' ċ' | D d | Dw dw | Ḑ ḑ | ||
Ḋ ḋ | Ď ď | E e | F f | G g | Gw gw | Gy gy | Ğ ğ | ||
Ġ ġ | H h | Ḣ ḣ | I ı | İ i | J j | Jw jw | K k | ||
Kw kw | Ky ky | K' k' | Kw' kw' | Ky' ky' | L l | Ł ł | Ł' ł' | ||
M m | Mƹ mƹ | N n | O o | Ö ö | P p | Pƹ pƹ | P' p' | ||
Pƹ' pƹ' | Q q | Qw qw | Qy qy | Qƹ qƹ | Qƹw qƹw | Q' q' | Qw' qw' | ||
Qy' qy' | Qƹ' qƹ' | Qƹw' qƹw' | R r | Ř ř | Řw řw | Řy řy | Řƹ řƹ | ||
Řƹw řƹw | S s | Ş ş | Şw şw | Š š | Šw šw | Ṡ ṡ | T t | ||
T' t' | Tw' tw' | Ţ ţ | Ţ' ţ' | U u | Ü ü | V v | Vƹ vƹ | ||
W w | Wƹ wƹ | X x | Xw xw | Xy xy | Xƹ xƹ | Xƹw xƹw | Y y | ||
Z z | Ž ž | Žƹ žƹ | ƹ | ' |
Убых псалъалъэ
- абгъьа - абгъуэ
- абына - мэз
- аба - сымаджэ, лъэрмыхь Саба - сысымаджэ
- аба цуыйа - сымаджэщ
- абаплъа - Ӏазэ
- абащ - уз
- агъанцlуыхъ - япэрей
- агъатlкъуыхъ - етӀуанэ
- уа - хьэ
- адыга - адыгэ
- агьа - бзаджэ, къытехьа. Сыгьа агьа - скъытехьа.
- агьары - пщылӀ
- бач - баш
- бзы - псы
--- ЛъытакIэ
- за - зы
- ткъIуа - тIу
- шъа - щы
- плIы - плIы
- щхы - тху
- фы - хы
- блы - блы
- гъуа - и
- бгъьы - бгъу
- жъуы - пшIы
ТехьэпӀэхэр
Last edited 6 years ago by YiFeiBot
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |
Абазэ-Адыгэбзэхэр |
|
---|---|
Абазэбзэ • Адыгэбзэ • Азгъэбзэ • Убыхыбзэ |