Шапсыгъэбзэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
Browse history interactively
← Япэ ит зэгъэзэхуэжыныгъэрКъыкӀэлъыкӀуэ зэгъэзэхуэжыныгъэр →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
17 сатырыр 17 сатырыр
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! rowspan=2| Инджылыбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Кӏэмыгуебзэ
! colspan=2| [[КӀахыбзэ|Кӏэмыгуебзэ]]
! colspan=2| [[Къэбэрдеибзэ]]
|-
|-
!Кириллица
!IPA
!Кириллица
!Кириллица
!IPA
!IPA
25 сатырыр 29 сатырыр
!IPA
!IPA
|-
|-
! name
| сӏэ
| сӏэ
| sʼa
| sʼa
| цӏэ
| t͡sʼa
| цӏэ
| цӏэ
| t͡sʼa
| t͡sʼa
|-
|-
! lie
| псӏы
| псӏы
| psʼə
| psʼə
| пцӏы
| pt͡sʼə
| пцӏы
| пцӏы
| pt͡sʼə
| pt͡sʼə
|-
|-
! black
| шӏусӏэ
| шӏусӏэ
| ʃʷʼəsʼa
| ʃʷʼəsʼa
| шӏуцӏэ
| шӏуцӏэ
| ʃʷʼət͡sʼa
| ʃʷʼət͡sʼa
| фӏыцӏэ
| fʼət͡sʼa
|-
|-
! to yell
| сӏэсӏэн
| сӏэсӏэн
| sʼasʼan
| sʼasʼan
| цӏэцӏэн
| t͡sʼat͡sʼan
| цӏэцӏэн
| цӏэцӏэн
| t͡sʼat͡sʼan
| t͡sʼat͡sʼan
|-
|-
! naked
| псӏанэ
| псӏанэ
| psʼaːna
| psʼaːna
| пцӏанэ
| pt͡sʼaːna
| пцӏанэ
| пцӏанэ
| pt͡sʼaːna
| pt͡sʼaːna
|-
|-
! wet
| сӏынэ
| сӏынэ
| sʼəna
| sʼəna
| цӏынэ
| t͡sʼəna
| цӏынэ
| цӏынэ
| t͡sʼəna
| t͡sʼəna
|-
|-
! sharp
| папсӏэ
| папсӏэ
| paːpsʼa
| paːpsʼa
| папцӏэ
| папцӏэ
| paːpt͡sʼa
| paːpt͡sʼa
| папцӏэ
| paːpt͡sʼa
|-
! to lay eggs
| кӏьэсӏын
| kʲʼəsʼən
| кӏэцӏын
| t͡ʃʼət͡sʼən
| кӏэцӏын
| t͡ʃʼət͡sʼən
|}
|}


67 сатырыр 100 сатырыр
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! rowspan=2| Инджылыбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Кӏэмыгуебзэ
! colspan=2| [[КӀахыбзэ|Кӏэмыгуебзэ]]
! colspan=2| [[Къэбэрдеибзэ]]
|-
|-
!Кириллица
!IPA
!Кириллица
!Кириллица
!IPA
!IPA
75 сатырыр 112 сатырыр
!IPA
!IPA
|-
|-
! shirt
| гьанэ
| гьанэ
| ɡʲaːna
| ɡʲaːna
| джанэ
| dʒaːna
| джанэ
| джанэ
| dʒaːna
| dʒaːna
|-
|-
! now
| гьы
| гьы
| ɡʲə
| ɡʲə
| джы
| dʒə
| джы
| джы
| dʒə
| dʒə
|-
|-
! fur coat
| гьэдыгу
| гьэдыгу
| ɡʲadəɡʷ
| ɡʲadəɡʷ
| джэдыгу
| dʒadəɡʷ
| джэдыгу
| джэдыгу
| dʒadəɡʷ
| dʒadəɡʷ
|-
|-
! to study, to read
| егьэн
| егьэн
| jaɡʲan
| jaɡʲan
| еджэн
| jadʒan
| еджэн
| еджэн
| jadʒan
| jadʒan
|-
|-
! game
| гьэгу
| гьэгу
| ɡʲagʷ
| ɡʲagʷ
| джэгу
| d͡ʒagʷ
| джэгу
| джэгу
| d͡ʒagʷ
| d͡ʒagʷ
|-
|-
! bitter
| дыгьы
| дыгьы
| dəɡʲə
| dəɡʲə
| дыджы
| дыджы
| dəd͡ʒə
| dəd͡ʒə
| дыдж
| dəd͡ʒ
|-
|-
! sick
| сымагьэ
| сымагьэ
| səmaːɡʲa
| səmaːɡʲa
| сымаджэ
| səmaːd͡ʒa
| сымаджэ
| сымаджэ
| səmaːd͡ʒa
| səmaːd͡ʒa
|-
|-
! bold
| шъхьэгьашъо
| шъхьэгьашъо
| ʂħaɡʲaːʃʷa
| ʂħaɡʲaːʃʷa
| шъхьэджашъо
| шъхьэджашъо
| ʂħad͡ʒaːʃʷa
| ʂħad͡ʒaːʃʷa
|
|
|-
|-
! evil
| бзагьэ
| бзагьэ
| bzaːɡʲa
| bzaːɡʲa
| бзаджэ
| bzaːd͡ʒa
| бзаджэ
| бзаджэ
| bzaːd͡ʒa
| bzaːd͡ʒa
|-
|-
! valley
| къолагьэ
| къолагьэ
| qʷalaːɡʲa
| qʷalaːɡʲa
| къоладжэ
| къоладжэ
| qʷalaːd͡ʒa
| къуэладжэ
| qʷalaːd͡ʒa
| qʷalaːd͡ʒa
|-
|-
! that's it
| гьары
| гьары
| ɡʲaːrə
| ɡʲaːrə
| джары
| d͡ʒaːrə
| джары
| джары
| d͡ʒaːrə
| d͡ʒaːrə
|-
|-
! noon
| щэгьагъо
| щэгьагъо
| ɕaɡʲaːʁʷa
| ɕaɡʲaːʁʷa
| щэджагъо
| щэджагъо
| ɕad͡ʒaːʁʷa
| ɕad͡ʒaːʁʷa
| шэджагъуэ
| ʃad͡ʒaːʁʷa
|-
|-
! infidel
| гьаур
| гьаур
| ɡʲaːwər
| ɡʲaːwər
| джаур
| d͡ʒaːwər
| джаур
| джаур
| d͡ʒaːwər
| d͡ʒaːwər
|-
|-
! to stand up
| тэгьын
| тэгьын
| taɡʲən
| taɡʲən
| тэджын
| tad͡ʒən
| тэджын
| тэджын
| tad͡ʒən
| tad͡ʒən
|-
|-
! dance
| угь
| угь
| wəɡʲ
| wəɡʲ
| удж
| wəd͡ʒ
| удж
| удж
| wəd͡ʒ
| wəd͡ʒ
155 сатырыр 237 сатырыр
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! rowspan=2| Инджылыбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Кӏэмыгуебзэ
! colspan=2| [[КӀахыбзэ|Кӏэмыгуебзэ]]
! colspan=2| [[Къэбэрдеибзэ]]
|-
|-
!Кириллица
!IPA
!Кириллица
!Кириллица
!IPA
!IPA
163 сатырыр 249 сатырыр
!IPA
!IPA
|-
|-
! sword
| кьатэ
| кьатэ
| kʲaːta
| kʲaːta
| чатэ
| чатэ
| t͡ʃaːta
| t͡ʃaːta
|
|
|-
|-
! throat
| кьый
| kʲəj
| чый
| t͡ʃəj
| чий
| t͡ʃəj
|-
! chicken
| кьэт
| кьэт
| kʲat
| kʲat
| чэты
| чэт
| t͡ʃatə
| t͡ʃat
| джэд
| d͡ʒad
|-
! chick
| кьэтжъые
| kʲatʐəja
| чэтыжъые
| t͡ʃatəʐəja
| джэджьей
| d͡ʒadʑej
|-
|-
! cat
| кьэтыу
| кьэтыу
| kʲatəw
| kʲatəw
| чэтыу
| чэтыу
| t͡ʃatəw
| t͡ʃatəw
| джэдыу
| d͡ʒadəw
|-
|-
! glass
| апкь
| апкь
| ʔaːpkʲ
| ʔaːpkʲ
| апч
| апч
| ʔaːpt͡ʃ
| ʔaːpt͡ʃ
| абдж
| ʔaːbd͡ʒ
|-
|-
! brushwood
| кьы
| кьы
| kʲə
| kʲə
| чы
| t͡ʃə
| чы
| чы
| t͡ʃə
| t͡ʃə
|-
|-
! shop
| тукьан
| тукьан
| təkʲaːn
| təkʲaːn
| тучан
| tət͡ʃaːn
| тучан
| тучан
| tət͡ʃaːn
| tət͡ʃaːn
|-
|-
! goatling
| кьэцӏы
| кьэцӏы
| kʲat͡sʼə
| kʲat͡sʼə
| чэцӏы
| чэцӏы
| t͡ʃat͡sʼə
| t͡ʃat͡sʼə
|
|
|-
|-
! gate
| кьэупчъ
| kʲawəpt͡ɕ
| чэупчъ
| t͡ʃawəpt͡ʂ
| чоубжэ
| t͡ʃawbdʒa
|-
! cheerful
| кьэфы
| кьэфы
| kʲafə
| kʲafə
| чэфы
| чэфы
| t͡ʃafə
| t͡ʃafə
| джэху
| d͡ʒaxʷ
|-
|-
! hovel
| кьыл
| кьыл
| kʲəl
| kʲəl
| чыл
| t͡ʃəɮ
| чыл
| чыл
| t͡ʃəɮ
| t͡ʃəɮ
|-
|-
! humming top
| кьынэ
| кьынэ
| kʲəna
| kʲəna
| чынэ
| чынэ
| t͡ʃəna
| t͡ʃəna
| чын
| t͡ʃən
|-
|-
! spleen
| кьэ
| кьэ
| kʲa
| kʲa
| чэ
| чэ
| t͡ʃa
| t͡ʃa
| чэ
| t͡ʃa
|-
! to spin
| гъэкьэрэзын
| ʁakʲarazən
| гъэчэрэзын
| ʁat͡ʃrazən
| гъэджэрэзын
| ʁad͡ʒarazən
|}
|}


223 сатырыр 374 сатырыр
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! rowspan=2| Инджылыбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Кӏэмыгуебзэ
! colspan=2| [[КӀахыбзэ|Кӏэмыгуебзэ]]
! colspan=2| [[Къэбэрдеибзэ]]
|-
|-
!Кириллица
!IPA
!Кириллица
!Кириллица
!IPA
!IPA
231 сатырыр 386 сатырыр
!IPA
!IPA
|-
|-
! tail
| кӏьэ
| кӏьэ
| kʲʼa
| kʲʼa
| кӏэ
| t͡ʃʼa
| кӏэ
| кӏэ
| t͡ʃʼa
| t͡ʃʼa
|-
|-
! egg
| кӏьакӏьэ
| кӏьакӏьэ
| kʲʼaːkʲʼa
| kʲʼaːkʲʼa
| кӏэнкӏэ
| t͡ʃʼant͡ʃʼa
| кӏэнкӏэ
| кӏэнкӏэ
| t͡ʃʼant͡ʃʼa
| t͡ʃʼant͡ʃʼa
|-
|-
! skirt
| кӏьэпхын
| кӏьэпхын
| kʲʼapxən
| kʲʼapxən
| кӏэпхын
| t͡ʃʼapxən
| кӏэпхын
| кӏэпхын
| t͡ʃʼapxən
| t͡ʃʼapxən
|-
|-
! [[Temirgoy]]
| кӏьэмгуе
| кӏьэмгуе
| kʲʼamɡʷəja
| kʲʼamɡʷəja
| кӏэмгуе
| t͡ʃʼamɡʷəja
| кӏэмгуе
| кӏэмгуе
| t͡ʃʼamɡʷəja
| t͡ʃʼamɡʷəja
|-
|-
! smithy
| кӏьыщ
| кӏьыщ
| kʲʼəɕ
| kʲʼəɕ
| кӏыщ
| t͡ʃʼəɕ
| кӏыщ
| кӏыщ
| t͡ʃʼəɕ
| t͡ʃʼəɕ
|-
|-
! rope
| кӏьапсэ
| кӏьапсэ
| kʲʼaːpsa
| kʲʼaːpsa
| кӏапсэ
| кӏапсэ
| t͡ʃʼaːpsa
| t͡ʃʼaːpsa
| кӏапсэ
| t͡ʃʼaːpsa
|-
! gun
| кӏьэрахъо
| kʲʼaraːχʷa
| кӏэрахъо
| t͡ʃʼaraːχʷa
| кӏэрахъуэ
| t͡ʃʼaraːχʷa
|-
! long
| кӏьэхьы
| kʲʼaħə
| кӏыхьэ
| t͡ʃʼəħa
| кӏыхь
| t͡ʃʼəħ
|-
! short
| кӏьако
| kʲʼaːkʷa
| кӏако
| t͡ʃʼaːkʷa
|
|
|-
! to kill
| укӏьын
| wkʲʼən
| укӏын
| wt͡ʃʼən
| укӏын
| wt͡ʃʼən
|-
! to move away
| ӏукӏьын
| ʔʷəkʲʼən
| ӏукӏын
| ʔʷət͡ʃʼən
| ӏукӏын
| ʔʷət͡ʃʼən
|-
! key
| ӏукӏьыбзэ
| ʔʷəkʲʼəbza
| ӏункӏыбзэ
| ʔʷənt͡ʃʼəbza
| ӏункӏыбз
| ʔʷənt͡ʃʼəbz
|-
! day after tomorrow
| нэущымыщкӏь
| nawɕəməʃkʲʼ
| неущымыкӏ
| najwɕəmət͡ʃʼ
|
|
|-
! to wink
| енэкӏьэон
| janakʲʼawan
| енэкӏэон
| janat͡ʃʼawan
| енэкӏэуэн
| janat͡ʃʼawan
|-
! beard
| жакӏьэ
| ʒaːkʲʼa
| жакӏэ
| ʒaːt͡ʃʼa
| жьакӏэ
| ʑaːt͡ʃʼa
|-
! poor
| тхьэмыщкӏь
| tħaməɕkʲʼ
| тхьамыкӏ
| tħaːmət͡ʃʼ
| тхьэмыщкӏэ
| tħaməɕt͡ʃʼa
|-
! to be ashamed
| укӏьытэн
| wəkʲʼətan
| укӏытэн
| wət͡ʃʼətan
| укӏытэн
| wət͡ʃʼətan
|}
|}


268 сатырыр 529 сатырыр
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! rowspan=2| Инджылыбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Кӏэмыгуебзэ
! colspan=2| [[КӀахыбзэ|Кӏэмыгуебзэ]]
! colspan=2| [[Къэбэрдеибзэ]]
! rowspan=2| Къэпӏотэнэу ехъурэу шыӏэхэр
|-
|-
!Кириллица
!IPA
!Кириллица
!Кириллица
!IPA
!IPA
277 сатырыр 541 сатырыр
!IPA
!IPA
|-
|-
! calm
| сабыр
| сабыр
| saːbər
| saːbər
| самбыр
| самбыр
| saːmbər
| saːmbər
| самбыр
|
| saːmbər
|-
|-
! Saturday
| шэбэт
| шэбэт
| ʃabat
| ʃabat
| шэмбэт
| шэмбэт
| ʃambat
| ʃambat
| щэбэт
|
| ɕabat
|-
|-
! finger
| ӏэпхъабэ
| ӏэпхъабэ
| ʔapχaːba
| ʔapχaːba
| ӏэхъуамбэ
| ӏэхъуамбэ
| ʔaχʷaːmba
| ʔaχʷaːmba
| ӏэпхъуамбэ
|
| ʔapχʷaːmba
|-
|-
! toe
| лъэпхъабэ
| лъэпхъабэ
| ɬapχaːba
| ɬapχaːba
| лъэхъуамбэ
| лъэхъуамбэ
| ɬaχʷaːmba
| ɬaχʷaːmba
| лъэпхъуамбэ
|
| ɬapχʷaːmba
|-
|-
! wide
| шъуабгъо
| шъуабгъо
| ʃʷaːbʁʷa
| ʃʷaːbʁʷa
| шъуамбгъо
| шъуамбгъо
| ʃʷaːmbʁʷa
| ʃʷaːmbʁʷa
| фабгъуэ
|
| faːbʁʷa
|-
|-
! peel
| шъуапӏэ
| шъуапӏэ
| ʃʷaːpʼa
| ʃʷaːpʼa
| шъуампӏэ
| шъуампӏэ
| ʃʷaːmpʼa
| ʃʷaːmpʼa
| фампӏэ
|
| faːmpʼa
|-
|-
! board
| пхъэбгъу
| пхъэбгъу
| pχabʁʷ
| pχabʁʷ
| пхъэмбгъу
| пхъэмбгъу
| pχambʁʷ
| pχambʁʷ
| пхъэбгъу
|
| pχabʁʷ
|-
|-
! worm
| хьэблыу
| хьэблыу
| ħabləw
| ħabləw
| хьамлыу
| хьамлыу
| ħaːmɮəw
| хьэмбылыу
| ħambəɮəw
| ħambəɮəw
| Къэбэрдейбзэкӏэ ар "хьэмбылыу".
|}
|}


330 сатырыр 610 сатырыр
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! rowspan=2| Инджылыбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Кӏэмыгуебзэ
! colspan=2| [[КӀахыбзэ|Кӏэмыгуебзэ]]
! colspan=2| [[Къэбэрдеибзэ]]
|-
|-
!Кириллица
!IPA
!Кириллица
!Кириллица
!IPA
!IPA
338 сатырыр 622 сатырыр
!IPA
!IPA
|-
|-
! egg
| кӏьакӏьэ
| кӏьакӏьэ
| kʲʼaːkʲʼa
| kʲʼaːkʲʼa
| кӏэнкӏэ
| t͡ʃant͡ʃa
| кӏэнкӏэ
| кӏэнкӏэ
| t͡ʃant͡ʃa
| t͡ʃant͡ʃa
|-
|-
! sweat
| пкӏатӏэ
| pt͡ʃʼaːtʼa
| пкӏантӏэ
| pt͡ʃʼaːntʼa
| пщӏантӏэ
| pɕʼaːntʼa
|-
! flue pipe
| оджэкъ
| оджэкъ
| wad͡ʒaq
| wad͡ʒaq
| онджэкъ
| онджэкъ
| wand͡ʒaq
| wand͡ʒaq
|
|
|-
|-
! rice
| пыдж
| пыдж
| pəd͡ʒ
| pəd͡ʒ
| пынжь
| пындж
| pənd͡ʒ
| pənd͡ʒ
|
|
|-
|-
! pillow
| шъхьатэ
| шъхьатэ
| ʂħaːta
| ʂħaːta
| шъхьантэ
| шъхьантэ
| ʂħaːnta
| ʂħaːnta
| щхьэнтэ
| ɕħanta
|-
|-
! thin
| пӏакӏэ
| пӏакӏэ
| pʼaːt͡ʃʼa
| pˤaːt͡ʃa
| пӏуанкӏэ
| пӏуанкӏэ
| pʷʼaːnt͡ʃʼa
| pʷʼaːnt͡ʃʼa
| пӏащӏэ
| pʼaːɕʼa
|-
|-
! pants
| гъочэгь
| гъошэгь
| ʁʷat͡ʃaɡʲ
| ʁʷaʃaɡʲ
| гъончэдж
| гъончэдж
| ʁʷant͡ʃad͡ʒ
| ʁʷant͡ʃad͡ʒ
| гъуэншэдж
| ʁʷanʃad͡ʒ
|-
|-
! fast
| псыкӏэ
| псыкӏэ
| psət͡ʃʼa
| psət͡ʃʼa
| псынкӏэ
| псынкӏэ
| psənt͡ʃʼa
| psənt͡ʃʼa
| псынщӏэ
| psənɕʼa
|-
|-
! shovel
| хьацэ
| хьацэ
| ħaːt͡sa
| ħaːt͡sa
| хьанцэ
| хьанцэ
| ħaːnt͡sa
| хьэнцэ
| ħant͡sa
| ħant͡sa
|-
|-
! blue
| шхъуатӏэ
| шхъуатӏэ
| ʃχʷaːtʼa
| ʃχʷaːtʼa
| шхъуантӏэ
| ʃχʷaːntʼa
| шхъуантӏэ
| шхъуантӏэ
| ʃχʷaːntʼa
| ʃχʷaːntʼa
|-
|-
! key
| ӏукӏьыбзэ
| ӏукӏьыбзэ
| ʔʷəkʲʼəbza
| ʔʷəkʲʼəbza
| ӏункӏыбзэ
| ʔʷənt͡ʃəbza
| ӏункӏыбзэ
| ӏункӏыбзэ
| ʔʷənt͡ʃəbza
| ʔʷənt͡ʃəbza
|-
|-
! vein
| лъытфэ
| лъытфэ
| ɬətfa
| ɬətfa
| лъынтфэ
| лъынтфэ
| ɬəntfa
| ɬəntfa
| лъынтхуэ
| ɬəntxʷa
|-
|-
! heavy
| отэгъу
| отэгъу
| wataʁʷ
| wataʁʷ
| онтэгъу
| онтэгъу
| wantaʁʷ
| wantaʁʷ
| уэндэгъу
| wandaʁʷ
|-
|-
! knee
| лъэгуаджэ
| лъэгуаджэ
| ɬaɡʷaːd͡ʒa
| ɬaɡʷaːd͡ʒa
| лъэгуанджэ
| лъэгуанджэ
| ɬaɡʷaːnd͡ʒa
| ɬaɡʷaːnd͡ʒa
| лъэгуажьэ
| ɬaɡʷaːʑa
|-
|-
! butterfly
| хьэтӏрэпӏый
| хьэтӏрэпӏый
| ħatˈrapˈəj
| ħatˈrapˈəj
| хьэнтӏэрэпӏый
| хьэнтӏэрэпӏый
| ħantˈarapˈəj
| ħantˈarapˈəj
| хьэндырабгъуэ
| ħandəraːbʁʷa
|-
|-
! noise
| жъот
| жъот
| ʒʷat
| ʒʷat
| жъонт
| жъонт
| ʒʷant
| ʒʷant
|
|
|-
|-
! peanuts
| чӏыдэ
| чӏыдэ
| t͡ʃʼəda
| t͡ʃʼəda
| чӏындэ
| чӏындэ
| t͡ʃʼənda
| t͡ʃʼənda
| щӏыдэ
| ɕʼəda
|-
|-
! chair
| пхъэтӏэкӏу
| пхъэтӏэкӏу
| pχatʼakʷʼ
| pχatʼakʷʼ
| пхъэнтӏэкӏу
| пхъэнтӏэкӏу
| pχantʼakʷʼ
| pχantʼakʷʼ
|
|
|}
|}


428 сатырыр 771 сатырыр
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! rowspan=2| Инджылыбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Шапсыгъэбзэ
! colspan=2| Кӏэмыгуебзэ
! colspan=2| [[КӀахыбзэ|Кӏэмыгуебзэ]]
! colspan=2| [[Къэбэрдеибзэ]]
|-
|-
!Кириллица
!IPA
!Кириллица
!Кириллица
!IPA
!IPA
436 сатырыр 783 сатырыр
!IPA
!IPA
|-
|-
! corn
| натыф
| натыф
| naːtəf
| naːtəf
| натрыф
| нартыф
| naːtrəf
| naːrtəf
| нартыху
| naːrtəxʷ
|-
|-
! [[Nart saga|Nart]]
| нат
| нат
| naːt
| naːt
| нарт
| нарт
| naːrt
| naːrt
| naːt
| нарт
|}
|}


19:51, 18 ЩэкӀуэгъуэ 2015 версие

Шапсыгъэбзэр (ин-бз. :Shapsug Adyghe dialect) — адыгэхэм и зы бзэ. Шапсыгъэбзэр Шапсыгъ Адыгэхэр Адыгэбзэу зэрэгущаӏэхэрэр.

Шапсыгъэбзэхэр

Хьарыфмэ ямакъэхэр

Шапсыгъэбзэкӏэ шыӏ хьарыф "сӏ" [sʼ][1] ыкӏи хьарыф "чъу" [t͡ʃʷ] адрэ Адыгэбзэхэмкӏэ ахэр цӏ [t͡sʼ] ыкӏи цу [t͡sʷ]. Шапсыгъэбзэмкӏи шыӏ хьарыф "цӏ" [t͡sʼ] мыфэдэ гущыӏэхэмкӏэ : цӏыфы, цӏапӏэ ыкӏи цӏашъутэ.

  • Шапсыгъэ сӏ [sʼ] ↔ цӏ [t͡sʼ] Адрэ Адыгэбзэхэр :
Инджылыбзэ Шапсыгъэбзэ Кӏэмыгуебзэ Къэбэрдеибзэ
Кириллица IPA Кириллица IPA Кириллица IPA
name сӏэ sʼa цӏэ t͡sʼa цӏэ t͡sʼa
lie псӏы psʼə пцӏы pt͡sʼə пцӏы pt͡sʼə
black шӏусӏэ ʃʷʼəsʼa шӏуцӏэ ʃʷʼət͡sʼa фӏыцӏэ fʼət͡sʼa
to yell сӏэсӏэн sʼasʼan цӏэцӏэн t͡sʼat͡sʼan цӏэцӏэн t͡sʼat͡sʼan
naked псӏанэ psʼaːna пцӏанэ pt͡sʼaːna пцӏанэ pt͡sʼaːna
wet сӏынэ sʼəna цӏынэ t͡sʼəna цӏынэ t͡sʼəna
sharp папсӏэ paːpsʼa папцӏэ paːpt͡sʼa папцӏэ paːpt͡sʼa
to lay eggs кӏьэсӏын kʲʼəsʼən кӏэцӏын t͡ʃʼət͡sʼən кӏэцӏын t͡ʃʼət͡sʼən

Шапсыгъэбзэкӏэ шыӏэх хьарыф "гь" [ɡʲ], "кь" [kʲ] ыкӏи "кӏь" [kʲʼ] адрэ Адыгэбзэхэмкӏэ ахэр хъугъэх "дж" [d͡ʒ], "ч" [t͡ʃ] ыкӏи "кӏ" [t͡ʃʼ].[2][3] Шапсыгъэбзэм иӏэх хьарыф "дж" , "ч" ыкӏи "кӏ" мыфэдэ гущыӏэхэмкӏэ : чэмы, джэмышх ыкӏи кӏалэ.

  • Шапсыгъ гь [ɡʲ] хъугъэ дж [d͡ʒ] Адрэ Адыгэбзэхэмкӏэ :
Инджылыбзэ Шапсыгъэбзэ Кӏэмыгуебзэ Къэбэрдеибзэ
Кириллица IPA Кириллица IPA Кириллица IPA
shirt гьанэ ɡʲaːna джанэ dʒaːna джанэ dʒaːna
now гьы ɡʲə джы dʒə джы dʒə
fur coat гьэдыгу ɡʲadəɡʷ джэдыгу dʒadəɡʷ джэдыгу dʒadəɡʷ
to study, to read егьэн jaɡʲan еджэн jadʒan еджэн jadʒan
game гьэгу ɡʲagʷ джэгу d͡ʒagʷ джэгу d͡ʒagʷ
bitter дыгьы dəɡʲə дыджы dəd͡ʒə дыдж dəd͡ʒ
sick сымагьэ səmaːɡʲa сымаджэ səmaːd͡ʒa сымаджэ səmaːd͡ʒa
bold шъхьэгьашъо ʂħaɡʲaːʃʷa шъхьэджашъо ʂħad͡ʒaːʃʷa
evil бзагьэ bzaːɡʲa бзаджэ bzaːd͡ʒa бзаджэ bzaːd͡ʒa
valley къолагьэ qʷalaːɡʲa къоладжэ qʷalaːd͡ʒa къуэладжэ qʷalaːd͡ʒa
that's it гьары ɡʲaːrə джары d͡ʒaːrə джары d͡ʒaːrə
noon щэгьагъо ɕaɡʲaːʁʷa щэджагъо ɕad͡ʒaːʁʷa шэджагъуэ ʃad͡ʒaːʁʷa
infidel гьаур ɡʲaːwər джаур d͡ʒaːwər джаур d͡ʒaːwər
to stand up тэгьын taɡʲən тэджын tad͡ʒən тэджын tad͡ʒən
dance угь wəɡʲ удж wəd͡ʒ удж wəd͡ʒ
  • Шапсыгъ кь [kʲ] хъугъэ ч [t͡ʃ] Адрэ Адыгэбзэхэмкӏэ :
Инджылыбзэ Шапсыгъэбзэ Кӏэмыгуебзэ Къэбэрдеибзэ
Кириллица IPA Кириллица IPA Кириллица IPA
sword кьатэ kʲaːta чатэ t͡ʃaːta
throat кьый kʲəj чый t͡ʃəj чий t͡ʃəj
chicken кьэт kʲat чэты t͡ʃatə джэд d͡ʒad
chick кьэтжъые kʲatʐəja чэтыжъые t͡ʃatəʐəja джэджьей d͡ʒadʑej
cat кьэтыу kʲatəw чэтыу t͡ʃatəw джэдыу d͡ʒadəw
glass апкь ʔaːpkʲ апч ʔaːpt͡ʃ абдж ʔaːbd͡ʒ
brushwood кьы kʲə чы t͡ʃə чы t͡ʃə
shop тукьан təkʲaːn тучан tət͡ʃaːn тучан tət͡ʃaːn
goatling кьэцӏы kʲat͡sʼə чэцӏы t͡ʃat͡sʼə
gate кьэупчъ kʲawəpt͡ɕ чэупчъ t͡ʃawəpt͡ʂ чоубжэ t͡ʃawbdʒa
cheerful кьэфы kʲafə чэфы t͡ʃafə джэху d͡ʒaxʷ
hovel кьыл kʲəl чыл t͡ʃəɮ чыл t͡ʃəɮ
humming top кьынэ kʲəna чынэ t͡ʃəna чын t͡ʃən
spleen кьэ kʲa чэ t͡ʃa чэ t͡ʃa
to spin гъэкьэрэзын ʁakʲarazən гъэчэрэзын ʁat͡ʃrazən гъэджэрэзын ʁad͡ʒarazən
  • Шапсыгъ кӏь [kʲʼ] хъугъэ кӏ [t͡ʃʼ] Адрэ Адыгэбзэхэмкӏэ :
Инджылыбзэ Шапсыгъэбзэ Кӏэмыгуебзэ Къэбэрдеибзэ
Кириллица IPA Кириллица IPA Кириллица IPA
tail кӏьэ kʲʼa кӏэ t͡ʃʼa кӏэ t͡ʃʼa
egg кӏьакӏьэ kʲʼaːkʲʼa кӏэнкӏэ t͡ʃʼant͡ʃʼa кӏэнкӏэ t͡ʃʼant͡ʃʼa
skirt кӏьэпхын kʲʼapxən кӏэпхын t͡ʃʼapxən кӏэпхын t͡ʃʼapxən
Temirgoy кӏьэмгуе kʲʼamɡʷəja кӏэмгуе t͡ʃʼamɡʷəja кӏэмгуе t͡ʃʼamɡʷəja
smithy кӏьыщ kʲʼəɕ кӏыщ t͡ʃʼəɕ кӏыщ t͡ʃʼəɕ
rope кӏьапсэ kʲʼaːpsa кӏапсэ t͡ʃʼaːpsa кӏапсэ t͡ʃʼaːpsa
gun кӏьэрахъо kʲʼaraːχʷa кӏэрахъо t͡ʃʼaraːχʷa кӏэрахъуэ t͡ʃʼaraːχʷa
long кӏьэхьы kʲʼaħə кӏыхьэ t͡ʃʼəħa кӏыхь t͡ʃʼəħ
short кӏьако kʲʼaːkʷa кӏако t͡ʃʼaːkʷa
to kill укӏьын wkʲʼən укӏын wt͡ʃʼən укӏын wt͡ʃʼən
to move away ӏукӏьын ʔʷəkʲʼən ӏукӏын ʔʷət͡ʃʼən ӏукӏын ʔʷət͡ʃʼən
key ӏукӏьыбзэ ʔʷəkʲʼəbza ӏункӏыбзэ ʔʷənt͡ʃʼəbza ӏункӏыбз ʔʷənt͡ʃʼəbz
day after tomorrow нэущымыщкӏь nawɕəməʃkʲʼ неущымыкӏ najwɕəmət͡ʃʼ
to wink енэкӏьэон janakʲʼawan енэкӏэон janat͡ʃʼawan енэкӏэуэн janat͡ʃʼawan
beard жакӏьэ ʒaːkʲʼa жакӏэ ʒaːt͡ʃʼa жьакӏэ ʑaːt͡ʃʼa
poor тхьэмыщкӏь tħaməɕkʲʼ тхьамыкӏ tħaːmət͡ʃʼ тхьэмыщкӏэ tħaməɕt͡ʃʼa
to be ashamed укӏьытэн wəkʲʼətan укӏытэн wət͡ʃʼətan укӏытэн wət͡ʃʼətan

Шапсыгъэбзэмкӏэ зыгорэ гушыӏахэмкӏэ мыкӏодых н [n], м [m] ыкӏи р [r] хьарыфхэр.[4]

  • Хьарыф м [m] мэкӏоды ипэу итымэ б [b], п [p], пӏ [pʼ] :
Инджылыбзэ Шапсыгъэбзэ Кӏэмыгуебзэ Къэбэрдеибзэ
Кириллица IPA Кириллица IPA Кириллица IPA
calm сабыр saːbər самбыр saːmbər самбыр saːmbər
Saturday шэбэт ʃabat шэмбэт ʃambat щэбэт ɕabat
finger ӏэпхъабэ ʔapχaːba ӏэхъуамбэ ʔaχʷaːmba ӏэпхъуамбэ ʔapχʷaːmba
toe лъэпхъабэ ɬapχaːba лъэхъуамбэ ɬaχʷaːmba лъэпхъуамбэ ɬapχʷaːmba
wide шъуабгъо ʃʷaːbʁʷa шъуамбгъо ʃʷaːmbʁʷa фабгъуэ faːbʁʷa
peel шъуапӏэ ʃʷaːpʼa шъуампӏэ ʃʷaːmpʼa фампӏэ faːmpʼa
board пхъэбгъу pχabʁʷ пхъэмбгъу pχambʁʷ пхъэбгъу pχabʁʷ
worm хьэблыу ħabləw хьамлыу ħaːmɮəw хьэмбылыу ħambəɮəw
  • Хьарыф н [n] мэкӏоды ипэу итымэ дж [d͡ʒ], ч [t͡ʃ], кӏ [t͡ʃʼ] ыкӏи д [d], т [t], тӏ [tʼ] :
Инджылыбзэ Шапсыгъэбзэ Кӏэмыгуебзэ Къэбэрдеибзэ
Кириллица IPA Кириллица IPA Кириллица IPA
egg кӏьакӏьэ kʲʼaːkʲʼa кӏэнкӏэ t͡ʃant͡ʃa кӏэнкӏэ t͡ʃant͡ʃa
sweat пкӏатӏэ pt͡ʃʼaːtʼa пкӏантӏэ pt͡ʃʼaːntʼa пщӏантӏэ pɕʼaːntʼa
flue pipe оджэкъ wad͡ʒaq онджэкъ wand͡ʒaq
rice пыдж pəd͡ʒ пынжь pənd͡ʒ
pillow шъхьатэ ʂħaːta шъхьантэ ʂħaːnta щхьэнтэ ɕħanta
thin пӏакӏэ pʼaːt͡ʃʼa пӏуанкӏэ pʷʼaːnt͡ʃʼa пӏащӏэ pʼaːɕʼa
pants гъошэгь ʁʷaʃaɡʲ гъончэдж ʁʷant͡ʃad͡ʒ гъуэншэдж ʁʷanʃad͡ʒ
fast псыкӏэ psət͡ʃʼa псынкӏэ psənt͡ʃʼa псынщӏэ psənɕʼa
shovel хьацэ ħaːt͡sa хьанцэ ħaːnt͡sa хьэнцэ ħant͡sa
blue шхъуатӏэ ʃχʷaːtʼa шхъуантӏэ ʃχʷaːntʼa шхъуантӏэ ʃχʷaːntʼa
key ӏукӏьыбзэ ʔʷəkʲʼəbza ӏункӏыбзэ ʔʷənt͡ʃəbza ӏункӏыбзэ ʔʷənt͡ʃəbza
vein лъытфэ ɬətfa лъынтфэ ɬəntfa лъынтхуэ ɬəntxʷa
heavy отэгъу wataʁʷ онтэгъу wantaʁʷ уэндэгъу wandaʁʷ
knee лъэгуаджэ ɬaɡʷaːd͡ʒa лъэгуанджэ ɬaɡʷaːnd͡ʒa лъэгуажьэ ɬaɡʷaːʑa
butterfly хьэтӏрэпӏый ħatˈrapˈəj хьэнтӏэрэпӏый ħantˈarapˈəj хьэндырабгъуэ ħandəraːbʁʷa
noise жъот ʒʷat жъонт ʒʷant
peanuts чӏыдэ t͡ʃʼəda чӏындэ t͡ʃʼənda щӏыдэ ɕʼəda
chair пхъэтӏэкӏу pχatʼakʷʼ пхъэнтӏэкӏу pχantʼakʷʼ
  • Хьарыф р [r] мэкӏоды ипэу итымэ т [t] :
Инджылыбзэ Шапсыгъэбзэ Кӏэмыгуебзэ Къэбэрдеибзэ
Кириллица IPA Кириллица IPA Кириллица IPA
corn натыф naːtəf натрыф naːtrəf нартыху naːrtəxʷ
Nart нат naːt нарт naːrt naːt нарт

Бзэхабзэ зэнымкӏырхэр

Шапсыгъ -мгьэ (-mɡʲa) я -гьэ (-gʲa) ↔ Адрэ Адыгэбзэхэмкӏэ -мкIэ (-mt͡ʃa) я -кIэ (-t͡ʃa).

  • Шапсыгъ : Кӏалэр Адыгэбзэгьэ мэгущаӏэ ↔ Кӏэмгуебзэ : Кӏалэр Адыгэбзэкӏэ мэгущаӏэ
  • Шапсыгъ : Къэлэмымгьэ сэтхэ ↔ Кӏэмгуебзэ : Къэлэмымкӏэ сэтхэ

Текст

Саусырыкъо гъэжъо чылапхъэр натымэ къызэрафихыжьыгъагъэр:

Натыхэр гъэжъо шIэным пылъыгъэх. Гъэжъо шIэным пылъымэ анахьыжъэу щытыгъэр

Тхьагъэлыгь арыгъэ…

— ЫсIэ къышъуиIуагъэба? — ыIуи Сэтэнае натымэ къяупкIыгъ…

—Емынэжъ иунэ тэ щыI? — аIуи натхэр кIэупкIагъэх.

Гулъытыгъуэ

  1. ↑ Спирантизация аффрикат
  2. ↑ Палатализация (смягчение) и аффрикатизация согласных
  3. ↑ Переднеязычные мягкие шипящие аффрикаты дж, ч, к1
  4. ↑ Наращение сонорных согласных
Къыздырахар: "https://kbd.wikipedia.org/w/index.php?title=Шапсыгъэбзэ&oldid=40071"