Къэрал

Къэрал — зи политикэ системэ зиIыж щIыпIэ щхьэхуит. И щIыпIэм щекIуэкI конституциэ, хабзэ, нып, гимн, дэмыгъэ иIыжу. Иджыпсу дунейм щхьэхуиту 193 къэралу тетщ, ахэм нэмыщI иджыри къэралыитIым хэха права яIэу къэрал щхьэхуиту ябж.

Къэралым политикэ институт гуп иIэщ, нэхъыщхьэ щэхьэнэу къэралым ис цIыхур яхъумынрэ дэщIынрэ я къэлэну.

Къэралым и къыхэгъэщыгъуэхэр

• Зэхэлъхьауэ гъэзэщIэн документхэ (абыхэм къэзэрыхэкIым хуэдэу къэралым и упщIэхэр игъэзэщIэн хуейуэ):
  • конституциэ,
  • зауэ доктринэ,
  • зэхэлъхьа унафэ
• Къэралым кIэлъыплъынхэ:
  • къэралым и нэхъыщхьэ (правителствэ),
  • парламент,
  • суд.
• жылэм и Iуэхухэр зыгъэтэрэзын правахэ
• къэрал хэку Iуэхур гъэтэрэзын
• щхьэхуит экономикэ
• ахъшэ системэ
• налог
• къэрал ахъшалъэ
• Къэралым и ей ресурсхэ
• ЩIы
• Жылэ
• Дзэ IэщэкIэ ухуа
• Къэралыбзэ иIын (е къэралыбзэхэ)
• Хуитынынгъэ (адрей къэралхэм къалэу уабжын хуейщ)
• Къэрал дэмыгъэхэ.

Къэралхэм я щытыкIэхэр

Къэрал и нэхъыщхьэм и щытыкIэхэр

Пэштыхьей:

• Абсолют пэштыхьей:
  • Теократикэ пэштыхьей (Хьэлифэт);
• Щхьэхуимыт пэштыхьей:
  • Конституциэ пэштыхьей:
    • Дуалистикэ пэштыхьей;
    • Парламент пэштыхьей;

Республикэ:

• Парламент республикэ;
• Президент республикэ;
• Зэхэпша республикэ;

Къэрал зэрызэтеухуам и щытыкIэхэр

Унитар къэрал (фр. unitarism — зэкъуэт):

• Хэкукум епха;
• Хэкукум емыпха;
• Лъэпкъыгъуэ.

Федерациэ (фр. federation — зэгуэхьэн):

• ЩIыпIэкIэ зэхэдза;
• ЛъэпкъкIэ зэхэдза;
• ЩIыпIэ-лъэпкъыгъуэкIэ зэхэдза;
• Хэкукум епха;
• Симметриеу зэхэдза;
• КонституциекIэ зэхэдза;
• ЗэгурыIуакIэ зэхэдза;
• Дуалистикэу зэхэдза;
• КооперативкIэ зэхэдза.

Конфедерациэ (лат. confoederatio — куэду зэгуэхьэн):

Политикэ режим

Демократиэ:

• Социал-демократиэ;
• Либерал-демократиэ.

Анти-демократиэ:

• Аристократиэ;
• Олигархиэ;
• Авторитаризм;
• Деспотиа;
• Тираниа;
• Тотлитаризм.