Алыджей версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
Content deleted Content added
цӀ Bot: Migrating 217 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q41 (translate me)
цӀNo edit summary
38 сатырыр 38 сатырыр
|Гулъытыгъуэ = <references/>
|Гулъытыгъуэ = <references/>
}}
}}
'''Алыджей''' ([[Алыджыбзэ|ал-бз.]] Ελλάδα; и цӀэр псоуэ — Алыджей Республикэ; тхыдэмкӀэ ицӀэр — Ελληνική Δημοκρατία) — [[Еуропэ|Еуропэм]] и ипщэ-къуэкӀыпӀэм хэт хэку, Бэлкан тӀууащӀэм тету. ИщхъэрэмкӀэ и гъунапкъэр [[Албаниэ]], [[Республикэ Македониэ|Македониэм]], [[Болгариэ|Болгариэм]] ядежым ирокӀуэщ, ищхъэрэ-къуэкӀыпӀэмкӀэ — [[Тырку|Тыркум]]. КъуэкӀыпӀэмкӀэ [[Хы Эгей|Хы Эгейр]] Ӏулъщ, къухьэпӀмкӀэ — [[Хы Ионэ|Хы Ионэр]], ипщэмкӀэ — [[Хы Курыт|Хы Курытым]]. Къэралым езы алыджхэм яцӀэмкӀэ теӀуа.
'''Алыджей''' ([[Алыджыбзэ|ал-бз.]] Ελλάδα; и цӀэр псоуэ — Алыджей Республикэ; тхыдэмкӀэ ицӀэр — Ελληνική Δημοκρατία) — [[Еуропэ]]м и ипщэ-къуэкӀыпӀэм хэт хэку, Бэлкан тӀууащӀэм тету. ИщхъэрэмкӀэ и гъунапкъэр [[Албаниэ]], [[Республикэ Македониэ|Македониэм]], [[Болгариэ]]м ядежым ирокӀуэщ, ищхъэрэ-къуэкӀыпӀэмкӀэ — [[Тырку]]м. КъуэкӀыпӀэмкӀэ [[Хы Эгей]]р Ӏулъщ, къухьэпӀмкӀэ — [[Хы Ионэ]]р, ипщэмкӀэ — [[Хы Курыт]]ым. Къэралым езы алыджхэм яцӀэмкӀэ теӀуа.
Къалащхьэр — [[Афинэхэр]]
Къалащхьэр — [[Афинэхэр]]


КъухьэпӀэ ицивилизациэ здызэфӀэувар, япэре демократ къэралхэр къыздежьар Алыджейращ.
КъухьэпӀэ ицивилизациэ здызэфӀэувар, япэре демократ къэралхэр къыздежьар Алыджейращ.


== Хэкумэтхыр ==
== Хэкумэтхыр ==
Алыджейр [[Бэлкан тӀууащӀэ]]м и ипщэмрэ [[Анадолей]]м къыбгэдэлъ хы тӀыгухэмрэ ящӀыгъуу тет, псори зэхэту км² 131 994 мэхъущ. И гъунапкъэр [[Албаниэ|Албаным]], япэре Югэслау Республикэ [[Республикэ Македониэ|Македониэм]], [[Болгариэ]]м, [[Тырку]]м джоуэ ирокӀуэ. Хы Ӏуфу [[Хы Курыт|Курытым]], абы хэту: [[Хы Ионэ|Ионэ]], [[Хы Эгей|Эгейхэм]] ягъунэхэр. Крит хы тӀыгум ищхъэрэ Ӏуфэр [[Хы Ливий|Хы Ливиим]] Ӏулъщ. Абы нэмыщӀу Алыджейм минитӀ хы тӀыгу хэт, ар къэралым 20 % щӀыпӀэщ.
Алыджейр [[Бэлкан тӀууащӀэ]]м и ипщэмрэ [[Анадолей]]м къыбгэдэлъ хы тӀыгухэмрэ ящӀыгъуу тет, псори зэхэту км² 131 994 мэхъущ. И гъунапкъэр [[Албаниэ|Албаным]], япэре Югэслау Республикэ [[Республикэ Македониэ|Македониэм]], [[Болгариэ]]м, [[Тырку]]м джоуэ ирокӀуэ. Хы Ӏуфу [[Хы Курыт|Курытым]], абы хэту: [[Хы Ионэ|Ионэ]], [[Хы Эгей|Эгейхэм]] ягъунэхэр. Крит хы тӀыгум ищхъэрэ Ӏуфэр [[Хы Ливий|Хы Ливиим]] Ӏулъщ. Абы нэмыщӀу Алыджейм минитӀ хы тӀыгу хэт, ар къэралым 20 % щӀыпӀэщ.


Алыджым ищӀыпӀэр щыуэ бгуэш хъунущ, ар:
Алыджым ищӀыпӀэр щыуэ бгуэш хъунущ, ар:
* Мэтерикым тет Алыджыр, абы хыхьэ: Македониэ (Флоринэ, Пэллэ), Фракиэ (Родопи, Кавала), Эпир (Теспротиэ, Превезэ), Фесалиэ (Ларисэ, Магнисиэ) Алыджеикур (Фтиотидэ, Фокидэ, Аттикэ). Ионэ хы тӀыгухэри абы хабжэ
* Мэтерикым тет Алыджыр, абы хыхьэ: Македониэ (Флоринэ, Пэллэ), Фракиэ (Родопи, Кавала), Эпир (Теспротиэ, Превезэ), Фесалиэ (Ларисэ, Магнисиэ) Алыджеикур (Фтиотидэ, Фокидэ, Аттикэ). Ионэ хы тӀыгухэри абы хабжэ
* Пелопоннес - Алыджым и хы тӀыгу нэхъ ин. Еуропэ ицивилизациэм и щӀыналъэр, къыздикӀар аращ, Аркадиэ, Лакониэ, Месиниэ... хэкухэр здэщыӀар абдеж.
* Пелопоннес — Алыджым и хы тӀыгу нэхъ ин. Еуропэ ицивилизациэм и щӀыналъэр, къыздикӀар аращ, Аркадиэ, Лакониэ, Месиниэ… хэкухэр здэщыӀар абдеж.
* [[Хы Эгей]] и хы тӀыгухэр, абы янэхъ инхэр Крит - Алыджейм и нэхъ ин, Еуропэм 8-рей (8259 км²), Эвбеэ - Критым яуж етӀуанэу (3654 км²).
* [[Хы Эгей]] и хы тӀыгухэр, абы янэхъ инхэр Крит — Алыджейм и нэхъ ин, Еуропэм 8-рей (8259 км²), Эвбеэ — Критым яуж етӀуанэу (3654 км²).


== Администрациэ гуэшыгъуэр ==
== Администрациэ гуэшыгъуэр ==
Алыджейр къедзыгъуэ 13 зэхэтщ, ахэр 54 номэ-кӀэ (префектурэ) гуэшащ. Абы нэмыщӀу зы аутоном къедзыгъуэ иӀэщ - [[Айон-Орос]], Афон Ӏуащхьэм игъунэгъу. Ар шоджэн къэрал, ӀэнатӀэр зыӀыгъыр - хасэ, чылисэ 20-кӀым ящыщу.
Алыджейр къедзыгъуэ 13 зэхэтщ, ахэр 54 номэ-кӀэ (префектурэ) гуэшащ. Абы нэмыщӀу зы аутоном къедзыгъуэ иӀэщ — [[Айон-Орос]], Афон Ӏуащхьэм игъунэгъу. Ар шоджэн къэрал, ӀэнатӀэр зыӀыгъыр — хасэ, чылисэ 20-кӀым ящыщу.
{| class=wikitable
{| class=wikitable
|+ Алыджейи и администрациэ гуэшыгъуэр
|+ Алыджейи и администрациэ гуэшыгъуэр
|-
|-
| [[File:Kallikratis dioikisi.png| left| 320px| Алыджейм и къедзыгъуэхэр]] ||
| [[Файл:Kallikratis dioikisi.png| left| 320px| Алыджейм и къедзыгъуэхэр]] ||
* <span style="background: #ADFF2F;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> 1. [[КъуэкӀыпӀэ Македониэмрэ Фракиэмрэ]] <br />
* <span style="background: #ADFF2F;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> 1. [[КъуэкӀыпӀэ Македониэмрэ Фракиэмрэ]] <br />
* <span style="background: #4682B4;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> 2. [[Курыт Македониэ]] <br />
* <span style="background: #4682B4;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> 2. [[Курыт Македониэ]] <br />
74 сатырыр 74 сатырыр


== Къалэ нэхъ инхэмрэ, джылэ дэсымрэ ==
== Къалэ нэхъ инхэмрэ, джылэ дэсымрэ ==
* [[Афинэхэр]] - 745, 514
* [[Афинэхэр]] — 745, 514
* [[Фесалоники]] - 363, 987
* [[Фесалоники]] — 363, 987
* [[Пирей]] - 175, 697
* [[Пирей]] — 175, 697
* [[Патрас]] - 160, 400
* [[Патрас]] — 160, 400
* [[Гераклион]] - 130, 914
* [[Гераклион]] — 130, 914
* [[Перистери]] - 137, 918
* [[Перистери]] — 137, 918
* [[Лариса]] - 124, 394
* [[Лариса]] — 124, 394
* [[Калифеэ]] - 109, 609
* [[Калифеэ]] — 109, 609


== Лэпкъ дэсхэр ==
== Лэпкъ дэсхэр ==
Нэхъ лъэпкъ ин къэралым исыр [[алыджхэр]]ащ - 90%. Лъэпкъхэр Алыджейм иджыри къыздынэсым динымкӀэ зэрагуэшыр ([[Уэсмэн империэ]]м и хабзу къэнауэ)
Нэхъ лъэпкъ ин къэралым исыр [[алыджхэр]]ащ — 90 %. Лъэпкъхэр Алыджейм иджыри къыздынэсым динымкӀэ зэрагуэшыр ([[Уэсмэн империэ]]м и хабзу къэнауэ)
* Фракымрэ Додикан хы тӀыгухэм дэс мыслимэнхэр, [[тыркухэр]] яхэту - 1%
* Фракымрэ Додикан хы тӀыгухэм дэс мыслимэнхэр, [[тыркухэр]] яхэту — 1 %
* [[Помакхэр]] (болгарыбзэ зезыхьа лъэпкъ мыслимэн) - 0,3%
* [[Помакхэр]] (болгарыбзэ зезыхьа лъэпкъ мыслимэн) — 0,3 %
* [[Цыджанхэр|Цыджан]] мыслимэнхэр - 0,1%
* [[Цыджанхэр|Цыджан]] мыслимэнхэр — 0,1 %


Этногрэфхэм бзэкӀэ лъэпкъ къыхагъэкӀхэр:
Этногрэфхэм бзэкӀэ лъэпкъ къыхагъэкӀхэр:
* [[Албанхэр]] - 4% (арнаутхэр яхэту)
* [[Албанхэр]] — 4 % (арнаутхэр яхэту)
* Слауаныбзэ зезыхьэ алыджхэр е македон слауанхэр - 1,2 %
* Слауаныбзэ зезыхьэ алыджхэр е македон слауанхэр — 1,2 %
* [[Аромунхэр]] - 1,1 % (мегленитхэр яхэту)
* [[Аромунхэр]] — 1,1 % (мегленитхэр яхэту)
* Чристэн цыджанхэр - 0,8 %
* Чристэн цыджанхэр — 0,8 %
* [[Сербхэр]] - 0,3 %
* [[Сербхэр]] — 0,3 %
* [[Хьэрыпхэр]] - 0,3 %
* [[Хьэрыпхэр]] — 0,3 %
* [[Журтхэр]] - 0,05 %
* [[Журтхэр]] — 0,05 %


{{Geo-stub}}
{{Geo-stub}}
{{Europe country}}
{{Europe country}}


[[Категория:Алыдж]]
[[Category:Алыджей]]
[[Category:Къэралхэр]]
[[Категория:Къэралхэр]]

15:21, 18 Мэлыжьыхь 2013 версие

Алыджей Республикэ
Ελληνική Δημοκρατία
Дэмыгъэ Алыджейм
Алыджейм и нып Алыджейм и дэмыгъэ

Кординатхэр: 38°18′04″ с. ш. 23°44′28″ в. д. / 38.301111° с. ш. 23.741111° в. д. (G)

Гоуидзэр: «Ἐλευθερία ἤ Θάνατος (хуитыныгъэ иэ лӀэныгъэ)»
Къэрал уэрэд: «Хуитыныгъэм и уэрэд (Ύμνος εις την Ελευθερία)» (Макъ едэӀун (info))
Нэхъышъхьэбзэхэр алыджыбзэ
Къалэ нэхъышъхьэр Афинхэр
Къалэ нэхъ инхэр Афинхэр, Салоники, Пирей
ӀэнатӀэ хабзэр Парламент Республикэ
Президент
Премиер-Министр
Карлос Папулиас
Папандреу Георгиос
ШӀыпӀэр
• Псори
• % псым пӀэуэ иубыдыр
96-нэ дунем
131.957 км²
0, 86
Къэралым и джылэр
• ЗэралъытэмкӀэ (2010)
Ӏувагъыр

11.306.183 цӀыху
85 цӀыху/км²
ВКӀуП
  • КъыхэкӀыр (2009)
  • Зы цӀыхум къытехуэр

$344,404 млрд.  (32-нэ)
$30.856
Этнохоронимыр алыдж алыджхэ
Сомыр (Валутэр) Еуро
Интернет-доменхэр .gr иэ .eu
Телефон кодыр ++30
Зэманыгъуэхэр +2; гъэмахуэм +3

Алыджей (ал-бз. Ελλάδα; и цӀэр псоуэ — Алыджей Республикэ; тхыдэмкӀэ ицӀэр — Ελληνική Δημοκρατία) — Еуропэм и ипщэ-къуэкӀыпӀэм хэт хэку, Бэлкан тӀууащӀэм тету. ИщхъэрэмкӀэ и гъунапкъэр Албаниэ, Македониэм, Болгариэм ядежым ирокӀуэщ, ищхъэрэ-къуэкӀыпӀэмкӀэ — Тыркум. КъуэкӀыпӀэмкӀэ Хы Эгейр Ӏулъщ, къухьэпӀмкӀэ — Хы Ионэр, ипщэмкӀэ — Хы Курытым. Къэралым езы алыджхэм яцӀэмкӀэ теӀуа. Къалащхьэр — Афинэхэр

КъухьэпӀэ ицивилизациэ здызэфӀэувар, япэре демократ къэралхэр къыздежьар Алыджейращ.

Хэкумэтхыр

Алыджейр Бэлкан тӀууащӀэм и ипщэмрэ Анадолейм къыбгэдэлъ хы тӀыгухэмрэ ящӀыгъуу тет, псори зэхэту км² 131 994 мэхъущ. И гъунапкъэр Албаным, япэре Югэслау Республикэ Македониэм, Болгариэм, Тыркум джоуэ ирокӀуэ. Хы Ӏуфу Курытым, абы хэту: Ионэ, Эгейхэм ягъунэхэр. Крит хы тӀыгум ищхъэрэ Ӏуфэр Хы Ливиим Ӏулъщ. Абы нэмыщӀу Алыджейм минитӀ хы тӀыгу хэт, ар къэралым 20 % щӀыпӀэщ.

Алыджым ищӀыпӀэр щыуэ бгуэш хъунущ, ар:

  • Мэтерикым тет Алыджыр, абы хыхьэ: Македониэ (Флоринэ, Пэллэ), Фракиэ (Родопи, Кавала), Эпир (Теспротиэ, Превезэ), Фесалиэ (Ларисэ, Магнисиэ) Алыджеикур (Фтиотидэ, Фокидэ, Аттикэ). Ионэ хы тӀыгухэри абы хабжэ
  • Пелопоннес — Алыджым и хы тӀыгу нэхъ ин. Еуропэ ицивилизациэм и щӀыналъэр, къыздикӀар аращ, Аркадиэ, Лакониэ, Месиниэ… хэкухэр здэщыӀар абдеж.
  • Хы Эгей и хы тӀыгухэр, абы янэхъ инхэр Крит — Алыджейм и нэхъ ин, Еуропэм 8-рей (8259 км²), Эвбеэ — Критым яуж етӀуанэу (3654 км²).

Администрациэ гуэшыгъуэр

Алыджейр къедзыгъуэ 13 зэхэтщ, ахэр 54 номэ-кӀэ (префектурэ) гуэшащ. Абы нэмыщӀу зы аутоном къедзыгъуэ иӀэщ — Айон-Орос, Афон Ӏуащхьэм игъунэгъу. Ар шоджэн къэрал, ӀэнатӀэр зыӀыгъыр — хасэ, чылисэ 20-кӀым ящыщу.

Алыджейи и администрациэ гуэшыгъуэр
Алыджейм и къедзыгъуэхэр
Алыджейм и къедзыгъуэхэр


Къалэ нэхъ инхэмрэ, джылэ дэсымрэ

Лэпкъ дэсхэр

Нэхъ лъэпкъ ин къэралым исыр алыджхэращ — 90 %. Лъэпкъхэр Алыджейм иджыри къыздынэсым динымкӀэ зэрагуэшыр (Уэсмэн империэм и хабзу къэнауэ)

  • Фракымрэ Додикан хы тӀыгухэм дэс мыслимэнхэр, тыркухэр яхэту — 1 %
  • Помакхэр (болгарыбзэ зезыхьа лъэпкъ мыслимэн) — 0,3 %
  • Цыджан мыслимэнхэр — 0,1 %

Этногрэфхэм бзэкӀэ лъэпкъ къыхагъэкӀхэр: