Азэрбиджан

Азэрбиджан азэр-бз. Azərbaycan Respublikası
Азэрбиджаным и нып Азэрбиджаным и дэмыгъэ 40.1, 47.316667
Гоуидзэр: «Odlar Yurdu (МашӀо Къэрал)»
Къэрал уэрэд: «Azərbaycan Marşı» ( едэӀун (info))
Хуитыныгъэм и махуэ	1991 жэпуэгъуэм 18 (зхэкӀар РССЗ)
Нэхъышъхьэбзэхэр	азэрбиджаныбзэ
Къалэ нэхъышъхьэр	Баку
Къалэ нэхъ инхэр	Баку, Гянджа, Сумгаит, Мингечаур, Нахичеван, Ханкенди, Евлах, Ширван
ӀэнатӀэ хабзэр	президент республикэ
Президентыр Премиер министрыр	Ильхам Алиев Артур Расизаде
ШӀыпӀэр • Псори • % псым пӀэуэ иубыдыр	112-нэ дунем 86 600 км² 1,6
Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2011) • Ӏувагъыр	9 164 600 цӀыху (89-нэ) 105,8 цӀыху/км²
ВКӀуП   • КъыхэкӀыр (2011)   • Зы цӀыхум къытехуэр	$94.318 млрд  (72-нэ) $10,340
Сомыр (Валутэр)	манат
Интернет-доменхэр	.az
Телефон кодыр	+994
Зэманыгъуэхэр	+4
Азэрбиджан Уикисурэтылъэм

Азэрбиджан Республикэ (азэр-бз. Azərbaycan Respublikası) — Ипшъэ Къаукъазым хэт къэрал. Къалэ нэхъышъхьэр — Баку.

Хэкумэтхыр

Азэрбиджаным и шӀыпӀэтхыпхъэ

Азэрбиджаныр Ипшъэ Къаукъазым хэт. И гъунапкъэхэр здыӀухьэхэр: ишъхъэрэмкӀэ — Урысейм, къуэхьэпӀэмкӀэ — Ермэлэймрэ, Курджымрэ, ипшъэмкӀэ — Къажэрым, къуэкӀыпӀэмкӀэ хы Каспий и Ӏуфэм Ӏохьэ.

Къэралым и инагъыр — 86 600 км².

Темперэтурэ курытыхэр щӀышылэм зэрыхъур -10° — +4° С, бадзэуэгъуэм 5° — +27° С.

Тхыдэр

I илъэс мин ди лъэхъэнэм ипэм Азэрбиджаным и ишъхъэрэ лъэныкъуэм Къаукъаз Албаней къэралыр хэтт.

VII лъэхъэнэм Азэрбиджаныр Хьэрып халифэтым хэта. Ар зэхэхуа яуж Азэрбиджаным и шӀыпӀэм къэрал зытӀущ къыхокӀыр.

XIII лъэхъэнэм Азэрбиджаным монголыдзэр тоуэ.

XV-XVIII лъэхъэнэм Азэрбиджаныр Сефевидхэм я къэралым хэта.

XIX лъэхъэнэм и пэм Азэрбиджаныр Урысейм хохьэ, яужырейм и ӀэнатӀэгъуэр къэрал псом щышъхьэщыувэр 1828 гъэм Урысеймрэ Къажэрымрэ Туркманчай тхылъыр щыкӀатхам.

Джэпуэгъуэ револуциэм яуж Урысейм, 1918-1920 гъэхэм къэралыр хуиту щыта Демократ Республикэ Азэрбиджан джоуэ.

1920-1991 гъэхэм Азэрбиджан РСС-р РССЗ-м хэта.

1991 гъэм щыкӀэдзауэ Азэрбиджаныр къэрал хуиту щыт.

Джылэр

Къэлъытэгъуэ гуэрэхэмкӀэ, 2010 гъэм къэралым джылу дэсыр млн 9 цӀыху.

Лъэпкъ нэхъ ину щытхэр (2007): азэрбиджанхэр (90,6 %), лезгинхэр (2,2 %), урысхэр (1,5 %), талышхэр (0,9 %), авархэр (0,5 %), пэмыкӀхэрэ.

ДынкӀэ нэхъыбэр мыслимэнхэ (>90 %), чыристэнхэ, иудэнхэ.

Экономикэр

ВКӀуП-р 2009 гъэмкӀэ здынэсар $88.676 млрд.

ВКӀуП зы цӀыхум техуэмкӀэ ($9,809 хуэдиз), къэралым 72-нэ пӀэр иӀыгъ дунем.

Дзэр

Дзэр цӀе — Лъэпкъ Дзэр Азэрбиджаным (азэр-бз. Azərbaycan Milli Ordusu).

И бжыгъэр зэрыхъур мин 128,6 хуэдиз.

АдминистрациэмкӀэ гуэчыгъуэр

Азэрбиджан — къэрал унитару щыт. АдминистрациэмкӀэ хэку 66 мэгуэш (азэр-бз. rayonlar).

ТехьэпӀэхэр

• Азербайджаным и сайтыр
• CIA World Factbook (индж.)