Убыхыбзэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
| 28 сатырыр | 28 сатырыр | ||
== Тхыпкъылъэхэр == |
== Тхыпкъылъэхэр == |
||
Кирил тхыпкъэхэмкӀэ зэхэгъувар — |
[[Кирил тхыпкъылъэ|Кирил тхыпкъэхэмкӀэ]] зэхэгъувар — |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | А а |
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | А а |
||
23:53, 19 Мазае 2012 версие
| Убыхыбзэ | |
|---|---|
| Зэрзэджэр: | tʷaχəbza |
| Къэралхэр: | Убых хэку, XIX лъэхъэнэм и кум щыкӀэдзауэ Тыркум |
| Хэкухэр: | Къаукъазым хы ФӀыцӀэм Ӏулъ Ӏуфэр, Тыркум — Балыкесир |
| Дунем тетыжькъым: | 1992 гъэм Тевфик Есенч дунем ехыжьа — яужырей бзэр зышъу къэнэжьатэр |
| Классификациэ | |
| Категориэ: | Еуразиэм и бзэхэр |
| Ишъхъэрэкъаукъаз унагъуэшхуэ (псом къамылъыта) | |
| Тхыбзэр: | Тхыбзэншэ |
| Бзэ кодхэр | |
| ISO 639-1: | — |
| ISO 639-2: | — |
| ISO 639-3: | uby |
Убыхыбзэ — дунем темытыжь бзэ, абазэ-адыгэбзэ унагъуэм я щыщ. Убых лъэпкъым яуэ, 1990 гъэм нэгъунэ ирапсалъу.
Убыхыбзэр здызэфӀэувауэ драпсалъэтэр Хы ФӀыцӀэм и Ӏуфэм, Ишъхъэрэ Къаукъазым, иджыпсту урысыбзэ здызэрахьэ лъэныкъу щыт Лазаревскэ, Курыт, Хьуэдзэ куейхэр Щачэ-къалэм. 1860 гъэхэм Къаукъаз зауэр щыухым идежь Убых лъэпкъыр Тыркум ирагъэкӀа. Мы куэду, къэнэжьа тӀэкӀур адыгэ иэ абазэ къуаджэхэм хагъэтӀысхьурэ яхэгъуэщыхьахэ. Апхуэдурэ убыхыбзэм и шӀыналъэр фӀэкӀуэда.
Убыхыбзэр зышъэжьу икӀэм изакъу къэнэжьа Тефик Есенчыр 1992 гъэм дунем ехыжьа Тыркум щыпсоуауэ.
Убыхыбзэр зэрагъэшъагъуэр и фонетикэмкӀэ - 84 согласнэ макъу иӀа ( абыхэм плӀыр мы убыху, псалъэ хамэхэм шъхьакlэ, бзэм къыихьахэр ), гласну тӀу къуэдей ( «а» кӀыхьу «а» кӀэкӀыу ). Убыхыбзэм нэхъыбу согласнэ зиӀа бзэуэ яшъэр "койсаныбзэхэм" Ипшъэ Африкэм щыпсоу лъэпкъхэм ябзэхэра.
Тхыпкъылъэхэр
Кирил тхыпкъэхэмкӀэ зэхэгъувар —
| А а | Ә ә | Б б | Бъ бъ | В в | Въ въ | Г г | Гу гу | ||
| Гь гь | Ѓ ѓ | Ғ ғ | Ғу ғу | Ғъ ғъ | Ғъу ғъу | Ғь ғь | Ҕ ҕ | ||
| Д д | Ду ду | Џ џ | Е е | Ҽ ҽ | ҼӀ ҽӀ | S s | Ж ж | ||
| Жу жу | Ӝ ӝ | Ӟ ӟ | Ӟу ӟу | И и | Й й | Ј ј | К к | ||
| Ку ку | Кь кь | КӀ кӀ | КӀу кӀу | КӀь кӀь | Қ қ | Қу қу | Қъ қъ | ||
| Қъу қъу | Қь қь | ҚӀ қӀ | ҚӀу қӀу | ҚӀъ қӀъ | ҚӀъу қӀъу | ҚӀь қӀь | Л л | ||
| Ӆ ӆ | ӅӀ ӆӀ | М м | Мъ мъ | Н н | Ы ы | О о | Ҩ ҩ | ||
| Ө ө | П п | Р р | С с | Ҫ ҫ | Ҫу ҫу | Т т | Ту ту | ||
| ТӀ тӀ | ТӀу тӀу | У у | Уъ уъ | Ү ү | Ф ф | Һ һ | Х х | ||
| Ҳ ҳ | Ҳу ҳу | Ҳъ ҳъ | Ҳъу ҳъу | Ҳь ҳь | Ц ц | ЦӀ цӀ | Ҵ ҵ | ||
| Ч ч | ЧӀ чӀ | Ҹ ҹ | Ҹу ҹу | ҸӀ ҹӀ | ҸӀу ҹӀу | Ш ш | Шу шу | ||
| ъ | Ы ы | ь | Я я | Ӏ Ӏ | |||||
Убых псалъалъэ
- абгъьа - абгъуэ
- абына - мэз
- аба - сымаджэ, лъэрмыхь Саба - сысымаджэ
- аба цуыйа - сымаджэщ
- абаплъа - Ӏазэ
- абащ - уз
- агъанцlуыхъ - япэрей
- агъатlкъуыхъ - етӀуанэ
- уа - хьэ
- адыга - адыгэ
- агьа - бзаджэ, къытехьа. Сыгьа агьа - скъытехьа.
- агьары - пщылӀ
- бач - баш
- бзы - псы
--- ЛъытакIэ
- за - зы
- ткъIуа - тIу
- шъа - щы
- плIы - плIы
- щхы - тфы
- фы - хы
- блы - блы
- гъуа - и
- бгъьы - бгъу
- жъуы - пшIы
Абазэ-Адыгэбзэхэр |
|
|---|---|
| Абазэбзэ • Адыгэбзэ • Азгъэбзэ • Убыхыбзэ |
Last edited 6 years ago by YiFeiBot
|
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |