Убыхыбзэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
No edit summary |
No edit summary |
||
25 сатырыр | 25 сатырыр | ||
Убыхыбзэр зэрагъэшъагъуэр и фонетикэмкӀэ - 84 согласнэ макъу иӀа ( абыхэм плӀыр мы убыху, псалъэ хамэхэм шъхьакlэ, бзэм къыихьахэр ), гласну тӀу къуэдей ( «а» кӀыхьу «а» кӀэкӀыу ). Убыхыбзэм нэхъыбу согласнэ зиӀа бзэуэ яшъэр "койсаныбзэхэм" [[Африкэ|Ипшъэ Африкэм]] щыпсоу лъэпкъхэм ябзэхэра. |
Убыхыбзэр зэрагъэшъагъуэр и фонетикэмкӀэ - 84 согласнэ макъу иӀа ( абыхэм плӀыр мы убыху, псалъэ хамэхэм шъхьакlэ, бзэм къыихьахэр ), гласну тӀу къуэдей ( «а» кӀыхьу «а» кӀэкӀыу ). Убыхыбзэм нэхъыбу согласнэ зиӀа бзэуэ яшъэр "койсаныбзэхэм" [[Африкэ|Ипшъэ Африкэм]] щыпсоу лъэпкъхэм ябзэхэра. |
||
== Тхыпкъылъэхэр == |
|||
Кирил тхыпкъэхэмкэ зэхэгъувар - |
|||
{| class="wikitable" |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | А а |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Бъ бъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | В в |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Въ въ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Гу гу |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Гь гь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ѓ ѓ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғ ғ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғу ғу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғъ ғъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғъу ғъу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ғь ғь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҕ ҕ |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ду ду |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Џ џ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҽ ҽ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҼӀ ҽӏ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | S s |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Жу жу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӝ ӝ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӟ ӟ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӟу ӟу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | И и |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ј ј |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | К к |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ку ку |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Кь кь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀ кӏ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀу кӏу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀь кӏь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қ қ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қу қу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қъ қъ |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қъу қъу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қь қь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀ қӏ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀу қӏу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀъ қӏъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀъу қӏъу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀь қӏь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӆ ӆ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ӅӀ ӆӏ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | М м |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Мъ мъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | О о |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҩ ҩ |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | П п |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | С с |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҫ ҫ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҫу ҫу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ту ту |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀ тӏ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀу тӏу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | У у |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Уъ уъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳ ҳ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳу ҳу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳъ ҳъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳъу ҳъу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҳь ҳь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ЦӀ цӏ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҵ ҵ |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ЧӀ чӏ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҹ ҹ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҹу ҹу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҸӀ ҹӏ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҸӀу ҹӏу |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Шу шу |
|||
|- |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ъ |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ь |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |
|||
| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӏ ӏ |
|||
| colspan="5" | |
|||
|} |
|||
== Убых псалъалъэ == |
== Убых псалъалъэ == |
23:47, 19 Мазае 2012 версие
Убыхыбзэ | |
---|---|
Зэрзэджэр: | tʷaχəbza |
Къэралхэр: | Убых хэку, XIX лъэхъэнэм и кум щыкӀэдзауэ Тыркум |
Хэкухэр: | Къаукъазым хы ФӀыцӀэм Ӏулъ Ӏуфэр, Тыркум — Балыкесир |
Дунем тетыжькъым: | 1992 гъэм Тевфик Есенч дунем ехыжьа — яужырей бзэр зышъу къэнэжьатэр |
Классификациэ | |
Категориэ: | Еуразиэм и бзэхэр |
Ишъхъэрэкъаукъаз унагъуэшхуэ (псом къамылъыта) | |
Тхыбзэр: | Тхыбзэншэ |
Бзэ кодхэр | |
ISO 639-1: | — |
ISO 639-2: | — |
ISO 639-3: | uby |
Убыхыбзэ — дунем темытыжь бзэ, абазэ-адыгэбзэ унагъуэм я щыщ. Убых лъэпкъым яуэ, 1990 гъэм нэгъунэ ирапсалъу.
Убыхыбзэр здызэфӀэувауэ драпсалъэтэр Хы ФӀыцӀэм и Ӏуфэм, Ишъхъэрэ Къаукъазым, иджыпсту урысыбзэ здызэрахьэ лъэныкъу щыт Лазаревскэ, Курыт, Хьуэдзэ куейхэр Щачэ-къалэм. 1860 гъэхэм Къаукъаз зауэр щыухым идежь Убых лъэпкъыр Тыркум ирагъэкӀа. Мы куэду, къэнэжьа тӀэкӀур адыгэ иэ абазэ къуаджэхэм хагъэтӀысхьурэ яхэгъуэщыхьахэ. Апхуэдурэ убыхыбзэм и шӀыналъэр фӀэкӀуэда.
Убыхыбзэр зышъэжьу икӀэм изакъу къэнэжьа Тефик Есенчыр 1992 гъэм дунем ехыжьа Тыркум щыпсоуауэ.
Убыхыбзэр зэрагъэшъагъуэр и фонетикэмкӀэ - 84 согласнэ макъу иӀа ( абыхэм плӀыр мы убыху, псалъэ хамэхэм шъхьакlэ, бзэм къыихьахэр ), гласну тӀу къуэдей ( «а» кӀыхьу «а» кӀэкӀыу ). Убыхыбзэм нэхъыбу согласнэ зиӀа бзэуэ яшъэр "койсаныбзэхэм" Ипшъэ Африкэм щыпсоу лъэпкъхэм ябзэхэра.
Тхыпкъылъэхэр
Кирил тхыпкъэхэмкэ зэхэгъувар -
А а | Ә ә | Б б | Бъ бъ | В в | Въ въ | Г г | Гу гу | ||
Гь гь | Ѓ ѓ | Ғ ғ | Ғу ғу | Ғъ ғъ | Ғъу ғъу | Ғь ғь | Ҕ ҕ | ||
Д д | Ду ду | Џ џ | Е е | Ҽ ҽ | ҼӀ ҽӏ | S s | Ж ж | ||
Жу жу | Ӝ ӝ | Ӟ ӟ | Ӟу ӟу | И и | Й й | Ј ј | К к | ||
Ку ку | Кь кь | КӀ кӏ | КӀу кӏу | КӀь кӏь | Қ қ | Қу қу | Қъ қъ | ||
Қъу қъу | Қь қь | ҚӀ қӏ | ҚӀу қӏу | ҚӀъ қӏъ | ҚӀъу қӏъу | ҚӀь қӏь | Л л | ||
Ӆ ӆ | ӅӀ ӆӏ | М м | Мъ мъ | Н н | Ы ы | О о | Ҩ ҩ | ||
Ө ө | П п | Р р | С с | Ҫ ҫ | Ҫу ҫу | Т т | Ту ту | ||
ТӀ тӏ | ТӀу тӏу | У у | Уъ уъ | Ү ү | Ф ф | Һ һ | Х х | ||
Ҳ ҳ | Ҳу ҳу | Ҳъ ҳъ | Ҳъу ҳъу | Ҳь ҳь | Ц ц | ЦӀ цӏ | Ҵ ҵ | ||
Ч ч | ЧӀ чӏ | Ҹ ҹ | Ҹу ҹу | ҸӀ ҹӏ | ҸӀу ҹӏу | Ш ш | Шу шу | ||
ъ | Ы ы | ь | Я я | Ӏ ӏ |
Убых псалъалъэ
- абгъьа - абгъуэ
- абына - мэз
- аба - сымаджэ, лъэрмыхь Саба - сысымаджэ
- аба цуыйа - сымаджэщ
- абаплъа - Ӏазэ
- абащ - уз
- агъанцlуыхъ - япэрей
- агъатlкъуыхъ - етӀуанэ
- уа - хьэ
- адыга - адыгэ
- агьа - бзаджэ, къытехьа. Сыгьа агьа - скъытехьа.
- агьары - пщылӀ
- бач - баш
- бзы - псы
--- ЛъытакIэ
- за - зы
- ткъIуа - тIу
- шъа - щы
- плIы - плIы
- щхы - тфы
- фы - хы
- блы - блы
- гъуа - и
- бгъьы - бгъу
- жъуы - пшIы
Абазэ-Адыгэбзэхэр |
|
---|---|
Абазэбзэ • Адыгэбзэ • Азгъэбзэ • Убыхыбзэ |
Last edited 6 years ago by YiFeiBot
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |