Убыхыбзэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
цӀ palotchka <Ӏ> (via JWB) |
|||
| 24 сатырыр | 24 сатырыр | ||
Убыхыбзэр зышъэжьу икӀэм изакъу къэнэжьа [[Есенч Тефик|Тефик Есенчыр]] 1992 гъэм дунем ехыжьа [[Тырку|Тыркум]] щыпсэуауэ. |
Убыхыбзэр зышъэжьу икӀэм изакъу къэнэжьа [[Есенч Тефик|Тефик Есенчыр]] 1992 гъэм дунем ехыжьа [[Тырку|Тыркум]] щыпсэуауэ. |
||
Убыхыбзэр зэрагъэшъагъуэр и фонетикэмкӀэ - 84 согласнэ макъу иӀа (абыхэм плӀыр мы убыху, псалъэ хамэхэм |
Убыхыбзэр зэрагъэшъагъуэр и фонетикэмкӀэ - 84 согласнэ макъу иӀа (абыхэм плӀыр мы убыху, псалъэ хамэхэм шъхьакӀэ, бзэм къыихьахэр), гласну тӀу къуэдей ( «а» кӀыхьу «а» кӀэкӀыу ). Убыхыбзэм нэхъыбу согласнэ зиӀа бзэуэ яшъэр "[[койсаныбзэхэр|койсаныбзэхэм]]" [[Африкэ|Ипшъэ Африкэм]] щыпсоу лъэпкъхэм ябзэхэра. |
||
== Тхыпкъылъэхэр == |
== Тхыпкъылъэхэр == |
||
| 236 сатырыр | 236 сатырыр | ||
* '''абаплъа''' - Ӏазэ |
* '''абаплъа''' - Ӏазэ |
||
* '''абащ''' - уз |
* '''абащ''' - уз |
||
* ''' |
* '''агъанцӀуыхъ''' - япэрей |
||
* ''' |
* '''агъатӀкъуыхъ''' - етӀуанэ |
||
* '''уа''' - хьэ |
* '''уа''' - хьэ |
||
* '''адыга''' - адыгэ |
* '''адыга''' - адыгэ |
||
| 245 сатырыр | 245 сатырыр | ||
* '''бзы''' - псы |
* '''бзы''' - псы |
||
--- |
--- |
||
ЛъытакӀэ |
|||
ЛъытакIэ |
|||
* '''за''' - зы |
* '''за''' - зы |
||
* ''' |
* '''ткъӀуа''' - тӀу |
||
* '''шъа''' - щы |
* '''шъа''' - щы |
||
* ''' |
* '''плӀы''' - плӀы |
||
* '''щхы''' - тху |
* '''щхы''' - тху |
||
* '''фы''' - хы |
* '''фы''' - хы |
||
| 255 сатырыр | 255 сатырыр | ||
* '''гъуа''' - и |
* '''гъуа''' - и |
||
* '''бгъьы''' - бгъу |
* '''бгъьы''' - бгъу |
||
* '''жъуы''' - |
* '''жъуы''' - пшӀы |
||
Версие къекӀуэкӀыр 23:02, 17 ЩӀышылэ 2023 деж
| Убыхыбзэ | |
|---|---|
| Зэрзэджэр: | tʷaχəbza |
| Къэралхэр: | Убых хэку, XIX лъэхъэнэм и кум щыкӀэдзауэ Тыркум |
| Хэкухэр: | Къаукъазым хы ФӀыцӀэм Ӏулъ Ӏуфэр, Тыркум — Балыкесир |
| Дунем тетыжькъым: | 1992 гъэм Тевфик Есенч дунем ехыжьа — яужырей бзэр зышъу къэнэжьатэр |
| Классификациэ | |
| Категориэ: | Еуразиэм и бзэхэр |
| Ишъхъэрэкъаукъаз унагъуэшхуэ (псом къамылъыта) | |
| Тхыбзэр: | Тхыбзэншэ |
| Бзэ кодхэр | |
| ISO 639-1: | — |
| ISO 639-2: | — |
| ISO 639-3: | uby |
Убыхыбзэ (уб-бз. tʷaχəbza — туахэбза) — дунем темытыжь бзэ, абазэ-адыгэбзэ унагъуэм я щыщ. Убых лъэпкъым яуэ, 1990 гъэм нэгъунэ ирапсалъу.
Убыхыбзэр здызэфӀэувауэ драпсалъэтэр Хы ФӀыцӀэм и Ӏуфэм, Ишъхъэрэ Къаукъазым, иджыпсту урысыбзэ здызэрахьэ лъэныкъу щыт ПсышӀуап (Лазаревскэ), Курыт, Хъуэпсэ къедзыгъуэхэр Щачэ-къалэм. 1860 гъэхэм Къаукъаз зауэр щыухым идежь Убых лъэпкъыр Тыркум ирагъэкӀа. Мы куэду, къэнэжьа тӀэкӀур адыгэ иэ абазэ къуаджэхэм хагъэтӀысхьурэ яхэгъуэщыхьахэ. Апхуэдурэ убыхыбзэм и шӀыналъэр фӀэкӀуэда.
Убыхыбзэр зышъэжьу икӀэм изакъу къэнэжьа Тефик Есенчыр 1992 гъэм дунем ехыжьа Тыркум щыпсэуауэ.
Убыхыбзэр зэрагъэшъагъуэр и фонетикэмкӀэ - 84 согласнэ макъу иӀа (абыхэм плӀыр мы убыху, псалъэ хамэхэм шъхьакӀэ, бзэм къыихьахэр), гласну тӀу къуэдей ( «а» кӀыхьу «а» кӀэкӀыу ). Убыхыбзэм нэхъыбу согласнэ зиӀа бзэуэ яшъэр "койсаныбзэхэм" Ипшъэ Африкэм щыпсоу лъэпкъхэм ябзэхэра.
Тхыпкъылъэхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
Латин тхыпкъэхэмкӀэ зэхэгъувар —
| А а | Ә ә | B b | Bƹ bƹ | C c | Ç ç | Ç' ç' | Č č | ||
| Čw čw | Č' č' | Čw' čw' | Ċ ċ | Ċ' ċ' | D d | Dw dw | Ḑ ḑ | ||
| Ḋ ḋ | Ď ď | E e | F f | G g | Gw gw | Gy gy | Ğ ğ | ||
| Ġ ġ | H h | Ḣ ḣ | I ı | İ i | J j | Jw jw | K k | ||
| Kw kw | Ky ky | K' k' | Kw' kw' | Ky' ky' | L l | Ł ł | Ł' ł' | ||
| M m | Mƹ mƹ | N n | O o | Ö ö | P p | Pƹ pƹ | P' p' | ||
| Pƹ' pƹ' | Q q | Qw qw | Qy qy | Qƹ qƹ | Qƹw qƹw | Q' q' | Qw' qw' | ||
| Qy' qy' | Qƹ' qƹ' | Qƹw' qƹw' | R r | Ř ř | Řw řw | Řy řy | Řƹ řƹ | ||
| Řƹw řƹw | S s | Ş ş | Şw şw | Š š | Šw šw | Ṡ ṡ | T t | ||
| T' t' | Tw' tw' | Ţ ţ | Ţ' ţ' | U u | Ü ü | V v | Vƹ vƹ | ||
| W w | Wƹ wƹ | X x | Xw xw | Xy xy | Xƹ xƹ | Xƹw xƹw | Y y | ||
| Z z | Ž ž | Žƹ žƹ | ƹ | ' | |||||
Убых псалъалъэ[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
- абгъьа - абгъуэ
- абына - мэз
- аба - сымаджэ, лъэрмыхь Саба - сысымаджэ
- аба цуыйа - сымаджэщ
- абаплъа - Ӏазэ
- абащ - уз
- агъанцӀуыхъ - япэрей
- агъатӀкъуыхъ - етӀуанэ
- уа - хьэ
- адыга - адыгэ
- агьа - бзаджэ, къытехьа. Сыгьа агьа - скъытехьа.
- агьары - пщылӀ
- бач - баш
- бзы - псы
--- ЛъытакӀэ
- за - зы
- ткъӀуа - тӀу
- шъа - щы
- плӀы - плӀы
- щхы - тху
- фы - хы
- блы - блы
- гъуа - и
- бгъьы - бгъу
- жъуы - пшӀы
ТехьэпӀэхэр[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
Last edited 6 years ago by YiFeiBot
|
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |
Абазэ-Адыгэбзэхэр |
|
|---|---|
| Абазэбзэ • Адыгэбзэ • Азгъэбзэ • Убыхыбзэ |