Азиэ

Азиэ — дунейм инэхъ ин лъэныкъуэ, Еуропэм дэкlыгъуэ Еуразиэ материку зэхохьахэ. Иинагъыр - милыуан км² 43, 4 хуэдиз. Джылу исыр - милыуан 3, 981 (2007 гъэмкlэ).

Шlыпlэмрэ гъунапкъэхэмрэ

Нэхъыбэкlэ къуэкlыпlэ лъэныкъуэм хэт (Чукот хы тlыгу ныкъуэм щымыхъукlэ), Экуаторым ишъхъэрэмкlэ пэщылъу. Еуропэмкlэ игъунапкъэр Урал къушъхьахэмкlэ къыщыкlадзэри Мугоджарым, Эмба псыхъуэмкlэ, Хы Каспиимкlэ, Аракс псыхъуэмкlэ, Хы Фlыцlэмрэ Мраморномкlэ яужкlэ lузэв Босфорымрэ Дарданеллэхэмрэ ирагъакlуэ. Африкэм Азиэр Суэц lашъхьамкlэ пышъауэ щыт, Ищъхъэрэ Америкэм хэзгъэкlыр Беринг lузэвым.

Гъунапкъищ щыlам пэмыкlху алтернэтиву щытхэ, хэкумэтх гъунапкъэм темыху:

• Гъунапкъэ А къыхэгъэкlар - Урал къушъхьахэмкlэ Урал псыхъуэмрэкlэ ирокlуэ
• Гъунапкъэ В къыхэгъэкlар - Гум-Маныч губгъуэмкlэ ирокlуэ, Хы Мыутlэмкlэ хыхьу яужкlэ.
• Гъунапкъэ С къыхэгъэкlар - Къаукъаз lуашъхьахэмкlэ ирокlуэ.

Хэкумэтх

Иlуфэхэр Ишъхъэрэ Океаным, Индиэ Океаным, Шъэху Океаным lулъхэ, абыхэм пэмыкlыу шlыпlэ курыт хыхэр Атлантик Океаным еуэ (Хы Мыутlэ, Хы ФӀыцӀэ, Хы Мрамор, Хы Эгей, Хы Курыт). Псыхъуреуэ хэтхэр Хы Каспий, Хы Арал, Балхаш пэмыкlхэр джоуэ. Псыхъурей Байкалым дуней псом ипсыхъуреуэ хъуам псынэпс ярытым нэхъри нэхъыбэ иlыгъ; Байкалым 20% дуней псом ипсынэпсыр ит. Хы Лlар дуней псом ишlыпlэ нэхъ кууэ щыт (м. - 405 дуней хым нэхъри нэхъ лъахъчу щыт.) Азиэм иlуфэр нэхъыбэм занкlыу ирокlуэ, хы тlыгуныкъуэ нэхъ ину къыхэкlхэр - Азиэ Цlыкlу, Аравий, Индостан, КӀэрей, Камчаткэр, Чукоткэр, Таймыр... Азыэ lуфэм нэхъ гъунэгъу бгъэдэль хы тlгу нэхъ инхэр (Зондышхуэхэр, Новосибирхэр, Сахалин, Ишъхъэрэ Шlыгу, Тайуан, Филиппинхэр, Хайнан, Шри-Лáнка, Японхэр). Зэхэту зэрыхъур шlыуэ милыуан 2 км².

Хэкумэтхымкlэ зэргуэчыр

Къуэхьапlэ Азиэ (Япэрыт Азиэ)

Хиубыдэхэр: Ипшъэ Къаукъаз, Иран, Ермэлы, Азиэцlыкlу къушъхьахэр, Аравий ха тlыгуныкъуэмрэ Левантымрэ, политикамкlэ лъэныкъуищ хеубыдэ — Къуэкlыпlэ Гъунэгъур (Африкэм ер хэмыту), Къуэкlыпlэ Курытыр, Къаукъаз Кlыбыр (Ипшъэ Къаукъаз)

Къэрал хэтхэр:

Азэрбиджан Апхъаз (Къуэкlыпlэ Еуропэми хэт) Афганистэн Бахрейн Исраэл Ермэлы Йордан Ирак

Къажэр (Иран) Ипшъэ Осетиэ (Къуэкlыпlэ Еуропэми хэт) Йемен Катар Кипыр Кувейт Курджы (Къуэкlыпlэ Еуропэми хэт) Ливан

Мысыр (Синай хы тlыгуныкъуэра) Оман Сауд Хьэрыпей Тырку Хьарып Ӏэмирэт Зэгуэт (ХьАЗ) Шам

Ипшъэ Азиэ

Хиубыдэхэр: Индостан хы тlыгуныкъуэмрэ Гималай къушъхьахэмрэ, Шри-Лáнка хы тlыгумрэ пэмыкl нэхъ цlыкlу хэмрэ джоуэ

Къэрал хэтхэр:

Бангладеш Индиэ

Малдивхэр Непал

Пакистэн Шри-Лáнка

Ипшъэ-Къуэкlыпlэ Азиэ

Индокитай хы тlыгу ныкъуэр хеубыдэ, Малай хы тlыгухэр дэкlыгъу

Къэрал хэтхэр:

Бруней Виетнам Индонезиэ Камбоджэ Къуэкlыпlэ Тимор Лаос

Мэлайзиэ Миянмэ Сингэпур Тайлэнд Филипинхэр

Къуэкlыпlэ Азиэ

Хиубыдэхэр: Урысейм — Къуэкlыпlэ Джыжьэр, Хъутейр, Тайуан хы тlыгур, Япон хы тlыгухэр, КӀэрей хы тlыгу ныкъуэр, Монголыр джоуэ. Iуфу хъуар Шъэху океанум lулхэ, ишlыпэхэр къшъхьа-губгъурэ зэхэт, субтропикрэ, тропикхэмрэ хиубыду.

Къэрал хэтхэр:

Урысей Хъутей Тайуан Япон

КӀэрей Джылэр Демократ Республикэ КӀэрей Республикэ Монгол

Курыт Азиэ

Ишlыпlэм инэхъыбэр губгъуэгъуа иэ пшахъуалъу щыт. Къушъхьа Памирыр, Тан-Шаныр джоуэ хеубыдэ, Туран губгъуэри хэту.

Къэрал хэтхэр:

Къыргъызстэн Таджикстэн Къазахъстэн

Туркменстэн Узбэчыстэн

Ишъхъэрэ Азиэ

Урысейм Сыбыр лъэныкъуэр псоуэ еубыдыр

Урысей

Тхыдэр

Last edited 6 years ago by YiFeiBot