Убыхыбзэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Убыхыбзэ
Зэрзэджэр:	tʷaχəbza
Къэралхэр:	Убых хэку, XIX лъэхъэнэм и кум щыкӀэдзауэ Тыркум
Хэкухэр:	Къаукъазым хы ФӀыцӀэм Ӏулъ Ӏуфэр, Тыркум — Балыкесир
Дунем тетыжькъым:	1992 гъэм Тевфик Есенч дунем ехыжьа — яужырей бзэр зышъу къэнэжьатэр
Классификациэ
Категориэ:	Еуразиэм и бзэхэр
	Ишъхъэрэкъаукъаз унагъуэшхуэ (псом къамылъыта) Абазэ-адыгэ унагъуэбзэ
Тхыбзэр:	Тхыбзэншэ
Бзэ кодхэр
ISO 639-1:	—
ISO 639-2:	—
ISO 639-3:	uby

Browse history interactively

← Япэ ит зэгъэзэхуэжыныгъэр КъыкӀэлъыкӀуэ зэгъэзэхуэжыныгъэр →

Content deleted Content added

VisualWikitext

Inline

23:52, 19 Мазае 2012 версие

Убыхыбзэ — дунем темытыжь бзэ, абазэ-адыгэбзэ унагъуэм я щыщ. Убых лъэпкъым яуэ, 1990 гъэм нэгъунэ ирапсалъу.

Убыхыбзэр здызэфӀэувауэ драпсалъэтэр Хы ФӀыцӀэм и Ӏуфэм, Ишъхъэрэ Къаукъазым, иджыпсту урысыбзэ здызэрахьэ лъэныкъу щыт Лазаревскэ, Курыт, Хьуэдзэ куейхэр Щачэ-къалэм. 1860 гъэхэм Къаукъаз зауэр щыухым идежь Убых лъэпкъыр Тыркум ирагъэкӀа. Мы куэду, къэнэжьа тӀэкӀур адыгэ иэ абазэ къуаджэхэм хагъэтӀысхьурэ яхэгъуэщыхьахэ. Апхуэдурэ убыхыбзэм и шӀыналъэр фӀэкӀуэда.

Убыхыбзэр зышъэжьу икӀэм изакъу къэнэжьа Тефик Есенчыр 1992 гъэм дунем ехыжьа Тыркум щыпсоуауэ.

Убыхыбзэр зэрагъэшъагъуэр и фонетикэмкӀэ - 84 согласнэ макъу иӀа ( абыхэм плӀыр мы убыху, псалъэ хамэхэм шъхьакlэ, бзэм къыихьахэр ), гласну тӀу къуэдей ( «а» кӀыхьу «а» кӀэкӀыу ). Убыхыбзэм нэхъыбу согласнэ зиӀа бзэуэ яшъэр "койсаныбзэхэм" Ипшъэ Африкэм щыпсоу лъэпкъхэм ябзэхэра.

Тхыпкъылъэхэр

Кирил тхыпкъэхэмкӀэ зэхэгъувар —

А а	Ә ә	Б б	Бъ бъ	В в	Въ въ	Г г	Гу гу
Гь гь	Ѓ ѓ	Ғ ғ	Ғу ғу	Ғъ ғъ	Ғъу ғъу	Ғь ғь	Ҕ ҕ
Д д	Ду ду	Џ џ	Е е	Ҽ ҽ	ҼӀ ҽӀ	S s	Ж ж
Жу жу	Ӝ ӝ	Ӟ ӟ	Ӟу ӟу	И и	Й й	Ј ј	К к
Ку ку	Кь кь	КӀ кӀ	КӀу кӀу	КӀь кӀь	Қ қ	Қу қу	Қъ қъ
Қъу қъу	Қь қь	ҚӀ қӀ	ҚӀу қӀу	ҚӀъ қӀъ	ҚӀъу қӀъу	ҚӀь қӀь	Л л
Ӆ ӆ	ӅӀ ӆӀ	М м	Мъ мъ	Н н	Ы ы	О о	Ҩ ҩ
Ө ө	П п	Р р	С с	Ҫ ҫ	Ҫу ҫу	Т т	Ту ту
ТӀ тӀ	ТӀу тӀу	У у	Уъ уъ	Ү ү	Ф ф	Һ һ	Х х
Ҳ ҳ	Ҳу ҳу	Ҳъ ҳъ	Ҳъу ҳъу	Ҳь ҳь	Ц ц	ЦӀ цӀ	Ҵ ҵ
Ч ч	ЧӀ чӀ	Ҹ ҹ	Ҹу ҹу	ҸӀ ҹӀ	ҸӀу ҹӀу	Ш ш	Шу шу
ъ	Ы ы	ь	Я я	Ӏ Ӏ

Убых псалъалъэ

абгъьа - абгъуэ
абына - мэз
аба - сымаджэ, лъэрмыхь Саба - сысымаджэ
аба цуыйа - сымаджэщ
абаплъа - Ӏазэ
абащ - уз
агъанцlуыхъ - япэрей
агъатlкъуыхъ - етӀуанэ
уа - хьэ
адыга - адыгэ
агьа - бзаджэ, къытехьа. Сыгьа агьа - скъытехьа.
агьары - пщылӀ
бач - баш
бзы - псы

--- ЛъытакIэ

за - зы
ткъIуа - тIу
шъа - щы
плIы - плIы
щхы - тфы
фы - хы
блы - блы
гъуа - и
бгъьы - бгъу
жъуы - пшIы

Last edited 6 years ago by YiFeiBot

	Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй.

@@ 28 сатырыр / 28 сатырыр @@
 == Тхыпкъылъэхэр ==
-Кирил тхыпкъэхэмкэ зэхэгъувар -
+Кирил тхыпкъэхэмкӀэ зэхэгъувар —
 {| class="wikitable"
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
@@ 74 сатырыр / 74 сатырыр @@
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҽ ҽ
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҼӀ ҽӏ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҼӀ ҽӀ
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | S s
@@ 102 сатырыр / 102 сатырыр @@
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Кь кь
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀ кӏ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀ кӀ
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀу кӏу
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀу кӀу
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀь кӏь
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀь кӀь
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қ қ
@@ 119 сатырыр / 119 сатырыр @@
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Қь қь
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀ қӏ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀ қӀ
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀу қӏу
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀу қӀу
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀъ қӏъ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀъ қӀъ
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀъу қӏъу
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀъу қӀъу
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀь қӏь
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҚӀь қӀь
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
@@ 134 сатырыр / 134 сатырыр @@
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӆ ӆ
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ӅӀ ӆӏ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ӅӀ ӆӀ
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
@@ 166 сатырыр / 166 сатырыр @@
 |-
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀ тӏ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀ тӀ
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀу тӏу
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀу тӀу
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
@@ 195 сатырыр / 195 сатырыр @@
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ЦӀ цӏ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ЦӀ цӀ
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҵ ҵ
@@ 202 сатырыр / 202 сатырыр @@
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ЧӀ чӏ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ЧӀ чӀ
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҹ ҹ
@@ 208 сатырыр / 208 сатырыр @@
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ҹу ҹу
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҸӀ ҹӏ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҸӀ ҹӀ
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҸӀу ҹӏу
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | ҸӀу ҹӀу
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
@@ 225 сатырыр / 225 сатырыр @@
 | style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
-| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӏ ӏ
+| style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӏ Ӏ
 | colspan="5" |